павэ́ндзіць, ‑джу, ‑дзіш, ‑дзіць; зак., што.
1. Завэндзіць усё, многае. Павэндзіць усе шынкі.
2. і без дап. Вэндзіць некаторы час.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
завэ́ндзіць, ‑вэнджу, ‑вэндзіш, ‑вэндзіць; зак., што.
Акурыць дымам мяса, рыбу і пад., каб зрабіць іх прыгоднымі для захоўвання і надаць спецыфічны смак. Завэндзіць кумпякі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прока́пчивать несов.
1. (подвергать копчению) вэ́ндзіць, правэ́нджваць;
2. (загрязнять копотью) праку́рваць, заку́рваць, закуро́дымліваць;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Вэ́ндзіцца ’вэндзіцца; марудзіць, затрымлівацца’ (Сцяшк. МГ). Значэнне ’марудзіць, затрымлівацца’ другаснае. Аналагічнае развіццё і ў рус. мове (рус. копти́ться ’сядзець, нічога не рабіць’). Магчыма, сюды адносіцца і вэ́ндзацца ’бадзяцца, сланяцца без работы’ (Шат.), якое, відаць, утворана ад вэ́ндзаць ’вэндзіць’ (так жа, як вэ́ндзіцца ’марудзіць’ < вэ́ндзіцца, вэ́ндзіць).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
*Ачмара, очма́ра (экспр.) ’брудны чалавек’ (стол., Цыхун, вусн. паведамл.). Ад чмарыць ’вэндзіць, смажыць’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
кумпя́к, ‑а, м.
Бядровая частка тушы (звычайна свіной). Вэндзіць кумпякі. // Разм. Знешні бок верхняй часткі бядра; клуб 3. Ураднік аж засмяяўся сам сабе і ляснуў рукамі па сваіх тоўстых кумпяках. Колас.
[Літ. kumpis.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Вэ́ндзаць ’пракурваць на дыме мяса, вэндзіць’ (КЭС, лаг.), вэ́ндзаны. Таго ж паходжання, што і вэ́ндзіць (гл.), г. зн. запазычанне з польск. мовы (але вэ́ндзаць адлюстроўвае іншы марфалагічны дзеяслоўны тып). Але паколькі ў польск. мове іменна такой формы няма (гл. Варш. сл.), то можна лічыць, што ў бел. мове гэта марфалагічны неалагізм.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Вандзі́ць ’вэндзіць’, вандзоны ’вэнджаны’ (Шатал.). Паланізм, акцэнталагічна збліжаны з іншым дзеясловам (напрыклад, русізмам капціць). Да польск. wędzie (Кюнэ, Poln., 113; Брукнер, 608).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Вандза́ ’плакса’ (КСП). Параўн. рус. ва́ньзя, ваньзя́ і ваньдзя́ дурнаваты чалавек, цяльпук’ (СРНГ, 2, 38). Экспрэсіўнае ўтварэнне, магчыма, ад уласнага імя Ванька, на бел. глебе кантамінаванага з вэндзіць; параўн. вандзонка ’лены, непаваротлівы чалавек’ (Бяльк.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ *Праве́ндзіцца, провендытыс, провэндытысь ’мала што зрабіць’ (пін., драг., Бел.-рус. ізал.). На думку Клімчука (там жа, 52), суадносіцца з рус. дыял. веньгаться ’рабіць павольна, бязладна; поркацца’. Хутчэй, экслрэсіўнае ўтварэнне на базе польск. wędzić ’капціць, вэндзіць’, гл. вэндзіцца ’марудзіць’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)