абступі́ць, 1 і 2 ас. адз. не ўжыв., -ту́піць; зак., каго-што.
Акружыць; ахапіць з усіх бакоў.
Дзеці абступілі казачніка.
Лазняк абступіў возера.
Горад абступілі высокія горы.
|| незак. абступа́ць, -а́е.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
тарфяні́сты, ‑ая, ‑ае.
Які змяшчае ў сабе торф. Берагі былі па-ранейшаму высокія і чорныя, толькі ўжо не шумелі, — замест чароту, абапал вады ўсталі высокія тарфяністыя сценкі нядаўна выпрастанага рэчышча. Брыль.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
жардня́к, ‑у, м., зб.
Разм. Тонкія высокія маладыя дрэвы, прыгодныя на жэрдзе.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
бру́ссе, ‑я, н., зб.
Брусы. Жаўцеюць высокія сцірты дошак, брусся, апілаваных плашчакоў. Бялевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прале́зці, -зу, -зеш, -зе; -ле́зь; зак.
1. Улазячы, прасоўваючыся, з цяжкасцю пранікнуць куды-н.
П. цераз вузкі праход.
2. перан. Абманам і хітрасцю пранікнуць куды-н., дабіцца добрага, выгаднага становішча (разм.).
П. ў высокія чыны.
3. Улезці, прасунуцца.
Шафа тут не пралезе.
|| незак. прала́зіць, -а́жу, -а́зіш, -а́зіць.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
высо́кі, ‑ая, ‑ае.
1. Вялікі, працяглы знізу ўверх; проціл. нізкі. Высокі дом. □ На парозе паказаўся высокі стары ў цёмнай кашулі,.. з люлькаю ў зубах. Якімовіч. Велізарны, высокі, ясна асветлены зал быў перапоўнены. Самуйлёнак. Над намі шушукаюцца высокія гордыя хвоі. Бядуля. // Які знаходзіцца на значная вышыні над узроўнем мора. Высокая мясцовасць. Высокія горы.
2. Значна большы за сярэднюю норму. Высокія тэмпы развіцця. Высокі ўраджай. Высокая тэмпература. □ Напярэдадні майскага свята механічны цэх.. узяў самыя высокія абавязацельствы. Шыцік.
3. Добры па якасці; выдатны. Высокае майстэрства. Высокая культура. Высокая тэхніка.
4. Выдатны па свайму значэнню, вельмі важны; пачэсны, шаноўны. Высокая ўзнагарода, пасада. Высокі гонар. Высокі госць.
5. Поўны глыбокага значэння, незвычайны па свайму зместу. Высокія ідэі. Высокая мэта. □ Напоўнены сэрцы Пачуццём высокім; Нас гордасць шугае Патокам глыбокім. Колас.
6. Вытанчаны, рафінаваны. Высокае мастацтва. Высокая культура.
7. Тонкі, рэзкі (пра гукі). Высокі голас. Высокая нота. □ З дынаміка пачуліся перарывістыя гукі: то высокія, то нізкія. Шыцік. З кузні ляцеў звон сухі, высокі. Пташнікаў.
•••
Высокі стыль — стыль, уласцівы ўрачыстай паэзіі, прозе.
Высокія шыроты — шыроты, далёкія ад экватара, блізкія да полюсаў.
Птушка высокага палёту гл. птушка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
донкіхо́т, ‑а, М ‑хоце, м.
Наіўны летуценнік, фантазёр, які марна змагаецца за высокія, але неажыццявімыя ідэалы.
[Ад імя Дон Кіхота, героя рамана іспанскага пісьменніка Сервантэса.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
зда́нкі, ‑нак; адз. няма.
Разм. Тое, што і здань. Высокія таполі з мроку зданкамі ўстаюць. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Мулы, ст.-бел. мулы ’высокія туфлі’ (XVI ст.), запазычана са ст.-польск. muły ’тс’, якое са ст.-франц. mule > франц. mule ’туфлі без абцасаў’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
альпеншто́к, ‑а, м.
Доўгая палка з вострым жалезным наканечнікам, з дапамогай якой узыходзяць на высокія горы, ледавікі.
[Ням. Alpenstock.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)