вы́цыркаць
‘выліць, выдаіць што-небудзь маленькімі струменьчыкамі; выдаць што-небудзь маленькімі дозамі, патроху’
дзеяслоў, пераходны, закончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне
| Будучы час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
вы́цыркаю |
вы́цыркаем |
| 2-я ас. |
вы́цыркаеш |
вы́цыркаеце |
| 3-я ас. |
вы́цыркае |
вы́цыркаюць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
вы́цыркаў |
вы́цыркалі |
| ж. |
вы́цыркала |
| н. |
вы́цыркала |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
вы́цыркай |
вы́цыркайце |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| прош. час |
вы́цыркаўшы |
Крыніцы:
piskunou2012.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
Перадо́й (пірядо́й) ’удой’ (Юрч. СНЛ). Да даіць (гл.), але прэфіксацыя няясная < перадаіць ’выдаіць цалкам’?
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
вы́цыркнуць
‘выліць, выдаіць што-небудзь маленькімі струменьчыкамі; плюнуць цераз зубы; выліцца (пра малако і пад.)’
дзеяслоў, пераходны/непераходны, закончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне
| Будучы час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
вы́цыркну |
вы́цыркнем |
| 2-я ас. |
вы́цыркнеш |
вы́цыркнеце |
| 3-я ас. |
вы́цыркне |
вы́цыркнуць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
вы́цыркнуў |
вы́цыркнулі |
| ж. |
вы́цыркнула |
| н. |
вы́цыркнула |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
вы́цыркні |
вы́цыркніце |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| прош. час |
вы́цыркнуўшы |
Крыніцы:
piskunou2012.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
здаі́ць, здай, здоіш, здоіць; заг. здаі; зак.
1. чаго. Аддаіць трохі малака (у каровы, казы і пад.).
2. што. Выдаіць. Здаіць малако. □ Схадзі сам... На зямлю выдаі... Няма ж у нас больш у што даіць... Не выдаіш, то яна будзе нудзіцца і нудзіцца... Ідзі здаі... Пташнікаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Ізго́й ’чалавек, ад якога ўсе адхіліліся, які страціў сваё становішча ў грамадстве; адшчапенец’. Рус. изго́й, укр. ізго́й, ст.-рус. изгои ’чалавек, які страціў сувязь са сваім саслоўем (селянін, які адкупіўся на волю; князь, які страціў княства; купец, які разарыўся)’. Бязафікснае ўтварэнне ад *изгоити ’выжыць, выгнаць’ з из‑ + гоити ’жывіць’. У сіб. гаворках захавалася изго́ить са значэннямі ’паправіць, адрамантаваць, уладзіць’, ’адмыць, адчысціць’ і ’запэцкаць, сапсаваць’, параўн. выжыць ’выгнаць’ і ’ўцалець’. У якасці аналогіі ст.-рус. изгои ’выжыты з роду’ ад изгоити ’выжыць’. Фасмер (2, 121–122) прыводзіць серб.-харв. и̏зрод ’вырадак’ ад изро̀дити ’вырадзіцца’, рус. издо́й ’жывёла, якую перасталі даіць’ ад издоить ’выдаіць’. Гл. яшчэ Праабражэнскі, 1, 138; Шанскі, 2, I, 26–27.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)