изу́стно нареч., уст. ву́сна;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
у́стно-разгово́рный ву́сна-размо́ўны.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
слове́сно нареч. на сло́вах, сло́вамі, ву́сна;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
расказа́ць, -кажу́, -ка́жаш, -ка́жа: -кажы́; -ка́заны; зак., што, аб кім-чым і пра каго-што.
Вусна паведаміць пра што-н. бачанае, чутае.
Р. пра ўсё перажытае.
|| незак. раска́зваць, -аю, -аеш, -ае.
|| наз. раска́з, -у, м.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
раска́звацца, ‑аецца; незак.
1. Паведамляцца, вусна апісвацца. Шмат каго з тых людзей, аб якіх расказваецца [у кнізе], ужо няма на свеце. Колас.
2. Зал. да расказваць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пераказа́ць, -кажу́, -ка́жаш, -ка́жа; -каза́ў, -за́ла; -кажы́; -ка́заны; зак., што.
1. Расказаць, выкласці сваімі словамі што-н.
П. змест паэмы.
2. і з дадан. сказам. Паведаміць пра што-н. вусна; перадаць на словах чыю-н. просьбу, даручэнне і пад.
П. дома ўбачанае ў горадзе.
Перакажыце маім, што прыеду ў выхадны.
3. Расказаць падрабязна, паслядоўна пра ўсё, многае.
П. усе навіны.
|| незак. перака́зваць, -аю, -аеш, -ае.
|| наз. перака́з, -у, м.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Ба́крых ’два’ (бел. арго; Рам. 9). Параўн. з укр. арго: ба́крих два’ (чарніг., Нікалайчык). В. Д. Бандалетаў (вусна) лічыць, што гэта, магчыма, цюркізм і прыводзіць яшчэ рус. арго збакры два’. Параўн. таксама аргатычнае бакы́рмар ’дзве грыўні’ (гл. Бандалетаў, Усл. яз., 15).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
пясня́р, песняра, м.
Паэт. Пра выдатнага народнага паэта, вершы якога перакладаюцца на музыку, становяцца песнямі. Хлопцы і дзяўчаты падхоплівалі вершы .. песняроў і распаўсюджвалі іх вусна па ўсёй ваколіцы. Бядуля. // перан.; каго-чаго. Той, хто апявае, праслаўляе каго‑, што‑н. Пясняр рэвалюцыі. □ Дзень добры, друг, Наш бацька Колас — Народа нашага пясняр! Прыходзька.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
паступа́ючы,
1. ‑ая, ‑ае. Дзеепрым. незал. цяпер. ад паступаць.
2. ‑ая, ‑ае; у знач. прым. Які наступае (на вучобу, у якую‑н. арганізацыю).
3. у знач. наз. наступа́ючы, ‑ага, м. Той, хто наступае (на вучобу, у якую‑н. арганізацыю). Паступаючыя здаюць экзамены вусна па матэматыцы, хіміі, геаграфіі і пішуць сачыненне. «Маладосць». Групорг, для парадку папрасіўшы, каб было ціха, даў слова першаму з паступаючых у камсамол. Шахавец.
4. Дзеепрысл. незак. ад паступаць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Навы́тар ’практыкаванне’ (Дуж-Душ.), навытарынный ’навучаны, звычны да справы, набіўшы руку, не навічок’, дзеепрым. залежнага стану ад дзеяслова навытырыць (Нік., Оч.). Этымалогія няпэўная; паводле Ластоўскага, бел. навытар ’навык да выканання чыннасцяў’ паходзіць ад тор ’шлях, дарога’, торыць ’праціраць дарогу’ (Ласт. 106) і, відаць, звязана з рус. поднатореть ’навучыцца, набіць руку ў якой-небудзь справе’, аднак няясным застаецца пачатак слова. Спробы звязаць з новы, параўн., напрыклад, чэш. novotář ’аматар новага, наватар’, славен. novotorija ’навіна, новыя парадкі’ і пад., ствараюць семантычныя цяжкасці. Мартынаў (вусна) выводзіць з *na‑o‑tor‑.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)