вы́дзьмухаць, -аю, -аеш, -ае; -аны; зак., што.
1. Дзьмухаючы, выдаліць адкуль-н. (пыл, парушыны і пад.).
В. попел з люлькі.
2. Дзьмухаючы на вуголле, выклікаць з’яўленне полымя.
В. агонь.
|| незак. выдзьму́хваць, -аю, -аеш, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
га́шаны, ‑ая, ‑ае.
Заліты вадой; патушаны. Гашанае вуголле.
•••
Гашаная вапна гл. вапна.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Жар ’гарачае вуголле’, ’страснасць, заўзятасць’, разм. ’спёка’, ’гарачка’ (ТСБМ). Рус., укр. жар, польск. żar ’тс’, памор. žωr ’гарачае вуголле’, чэш. žár, славен. žâr ’гарачае вуголле’, ’полымя’, ’зарыва’, славац. žiar ’напал’, ’ззянне’, в.-луж. žar ’гарачае вуголле’, ’спёка’, ’заўзятасць’, балг., макед. жар, серб.-харв. жа̑р ’тс’. Ст.-рус. (XII ст.) жаръ ’вуголле, полымя’. Параўн. ст.-сл. жеравъ ’распалены’, ц.-слав. пожаръ ’пажар’ (Міклашыч, Lex. paleosl.). Прасл. *žarъ ’гарачае (тлеючае) вуголле, спёка (ад яго)’, адкуль развіліся іншыя пераносныя значэнні. Значэнне ’гарачка’ магло ўзнікнуць і ў сувязі з уяўленнямі аб чырвоным колеры (параўн. жара, жары). Прасл. *žarъ < *gērъ, што звязана з гарэць (гл.), мае паходжанне з і.-е. кораня *gu̯her‑ ’горача’; ст.-інд. gharma ’гарачае вуголле, спёка’, ст.-грэч. θερμός, лац. formus ’цёплы’ і інш. Гл. Фасмер, 2, 35; Скок, 1, 592–593; Траўтман, 79; Покарны, 1, 495 (з літ-рай).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
паперага́рваць, ‑ае; зак.
Перагарэць — пра ўсё, многае. Лямпачкі паперагарвалі. Паперагарвала вуголле ў печы.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ператле́ць, ‑ее; зак.
1. Сапсавацца ад тлення; сатлець; перагніць. Лісце ператлела.
2. Згарэць без полымя. Вуголле ператлела.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ператле́ць сов., в разн. знач. перетле́ть;
лі́сце ~ле́ла — листва́ перетле́ла;
вуго́лле ~ле́ла — у́гли перетле́ли
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
пазаго́ртваць, -аю, -аеш, -ае; -аны; зак.
1. што. Горнучы, згрэбці ў адно месца ўсё, многае.
П. вуголле ў пячурку.
2. каго-што. Ахінуць, абкруціць з усіх бакоў усё, многае ці пакрыць чым-н. сыпкім усё, многае.
П. пакункі.
П. бульбу прыскам.
3. што. Закрыць усё, многае.
П. кнігі.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
вы́дзьмухаць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., што.
Дзьмухаючы, выдаліць адкуль‑н. пыл, парушыны і пад. Выдзьмухаць брытву. // Дзьмухаючы на вуголле, выклікаць з’яўленне полымя. Выдзьмухаць агонь.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сча́хлы, ‑ая, ‑ае.
Разм.
1. Які стаў чахлым, змарнелым (аб раслінах).
2. Схуднелы; хваравіты, слабы. Счахлы твар не выказваў жыцця. // перан. Згаслы. Счахлае вуголле.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
зату́хлы, ‑ая, ‑ае.
Які затух, патух. Дыхнула гарам — не свежым, з дымам ці калі з агнём, а халодным гарам ад затухлага вуголле і попелу. Быкаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)