Вархава́ць ’ачышчаць зерне, веяць’ (КЭС, Касп.), ва́рха ’арфа, веялка’ (Шат., Касп.). Дыялектнае змяненне слоў а́рфа, арфава́ць: пратэтычнае в‑ і субстытуцыя ф > хв > х. Параўн. ва́рпа ’арфа, веялка’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ве́янка 1 ’машына для веяння збожжа’ (Кліх), палес. віянка ’шуфлік’ (Тарн.), лун. ве́енка ’драўляны шуфлік для ручнога веяння’ (Шатал.). Укр. ві́янка ’веянне збожжа’, рус. урал., сіб. ве́янка ’веялка, машына для веяння’. Усх.-слав. утварэнне з суф. ‑k‑a ад прыметніка vějanъ. Да ве́яць (гл.).
Веянка 2 ’павека’ (свісл., Шатал.). Рэгіянальнае ўтварэнне ад веяць (гл.). Аналагічныя суадносіны ў лексемы веялка ’шуфлік’ ⟷ веялка ’павека’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ва́рпа ’веялка’ (Жд., Янк. Мат.). Дыялектная форма запазычанага слова а́рфа ’тс’ (гл.) з пратэтычным в‑ і зменай ф > п. Параўн. ва́рха. Сюды ж варпава́ць ’арфаваць, веяць’ (< арфава́ць).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Війка ’невялікая лапатка для веяння’ (Выг.); гл. вейка. Да ве́яць (гл.). Мена ‑е‑ (‑ě‑) у ‑і‑ з’яўляецца характэрнай рысай беларускіх палескіх гаворак. Параўн. яшчэ укр. війка ’веялка’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
се́ялка, ‑і, ДМ ‑лцы; Р мн. ‑лак; ж.
Машына для пасеву насення, а таксама для ўнясення ў глебу мінеральных угнаенняў. Гнездавая веялка. □ Больш паловы плошчы азімых было пасеяна трактарнай сеялкай. Шамякін. Сейбіт спрытна напоўніў сеялку насеннем, і вось ужо агрэгат рушыў наперад. «Звязда».
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прычапны́, ‑ая, ‑ое.
Які, не рухаючыся самастойна, прычэпліваецца да чаго‑н. Прычапная веялка. Прычапны вагон. □ Брыгады ўжо мелі па тры-чатыры трактары з багатым камплектам прычапных машын і інвентару. Хадкевіч. Камбайны і іншыя складаныя машыны пастаўлены ў закрытыя памяшканні і пад павеці, прычапны інвентар — на асобнай пляцоўцы. «Звязда».
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
цёрка, ‑і, ДМ ‑рцы; Р мн. ‑рак; ж.
Спец.
1. Сельскагаспадарчая машына для выцярушвання семені з галовак канюшыны, ільну і пад. Механічная цёрка. Цёрка-веялка.
2. Лапатка з ручкай, якая ўжываецца ў тынкаванні для разгладжвання тынку. Дзядзька Міхайла вінавата сутуліў плечы і ціха шоргаў цёркай па сцяне. Даніленка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
вейка; веялка, мігаўка (абл.)
Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў, 2-е выданне (М. Клышка, правапіс да 2008 г.)
лу́гавы, ‑ая, ‑ае.
Які мае адносіны да лугу 2.
лугавы́, ‑ая, ‑ое.
1. Які мае адносіны да лугу 1. Лугавыя глебы. □ Эх, прасторы лугавыя, Пакланіцеся касцам. Парахневіч. // Які расце і жыве на лузе. Лугавы матыль. □ Ледзь улоўны пах лугавых красак і траў далятаў адтуль з зарэчных прастораў. Лынькоў. // Які знаходзіцца, размешчаны на лузе. Лугавая дарога.
2. Звязаны з выкарыстаннем ці вывучэннем лугоў. Лугавая гаспадарка. Лугавая доследная станцыя. // Прызначаны для работы на лузе. Лугавая веялка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Арба́ 1 (БРС). Рус. арба́, араба́, укр. гарба́, рэдка арба́ ’павозка’, араба́, гараба́ ’цыганскі, малдаўскі ці татарскі воз’, польск. arba, чэш. arba (экзатызмы). Заходнеславянскія формы запазычаны праз рускую мову. Крыніца рускага слова, напэўна, татарская (Дзмітрыеў, Строй, 521); экзатычнае значэнне ўказвае на крымска-татарскую і азербайджанскую магчымыя крыніцы запазычання слова. Параўн. Фасмер, 1, 83; Шанскі, 1, А, 135. Гараеў, 5, слушна звярнуў увагу і на наяўнасць слова не толькі ў цюркскіх, але і ў іншых каўказскіх мовах, напрыклад у асецінкай, што садзейнічала пранікненню слова ў рускую мову. Бел. арба мае цюркскую крыніцу, але не без падстаў Крукоўскі (Уплыў, 74) адзначаў ролю рускай мовы ў перадачы слова да беларускай.
А́рба 2 ’старажытнай прылада’ (Касп.). Параўн. арфа 2 ’веялка’ (гл.). Субстытуцыя б — ф цераз п (арпа); нельга выключыць, што бел. арба < літ. дыял. árba ’арфа (веялка)’ (LKŽ), хаця літоўская форма зарэгістравана на паўночным захадзе.
Арба́ 3. Назоўнік ад дзеяслова араць (з суф. -ба).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)