снегапагру́зчык, ‑а, м.
Машына для нагрузкі ў аўтамашыны сабранага ў валы і кучы снегу.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
цуг, -а, м.
1. Доўгі рад, чарада жывёл, птушак, машын і пад., якія рухаюцца адзін за адным.
Жураўліны ц.
Ц. вагонаў.
2. Запрэжка, у якой коні (валы і пад.) ідуць гужам або парамі адзін за адным.
|| прым. цугавы́, -а́я, -о́е.
Цугавая запрэжка.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
прока́тныйI техн. прака́тны;
прока́тный цех прака́тны цэх;
прока́тный заво́д прака́тны заво́д;
прока́тный стан прака́тны стан;
прока́тное произво́дство прака́тная вытво́рчасць;
прока́тные валы́ прака́тныя валы́;
прока́тные металли́ческие изде́лия прака́тныя металі́чныя вы́рабы.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
аплы́віна, ‑ы, ж.
Частка грунту, якая аплыла ўніз. У рэльефе катлавіны можна бачыць прыбярэжныя апоўзні, аплывіны і берагавыя валы. Прырода Беларусі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
вал¹, -а, мн. валы́, -о́ў, м.
1. Доўгі высокі земляны насып.
Крапасны в.
2. Высокая хваля.
Дзявяты в. (самая моцная і небяспечная хваля ў час марской буры, паводле старадаўніх уяўленняў — пагібельная для мараплаўцаў). Агнявы в. (перан.: пра вельмі моцны артылерыйскі абстрэл пазіцый, які паслядоўна перамяшчаецца).
|| прым. ва́льны, -ая, -ае (спец.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
вал, ‑а; мн. валы, ‑оў; м.
1. Доўгі, высокі земляны насып. Замест агароджы вакол могілак былі калісь выведзены акопы з даволі высокім валам. Колас. [Шорнер:] — Не ў страх такім салдатам ні крэпасці валы, ні сцены казематаў. Бачыла. // Доўгая і высокая града чаго‑н. Па-над парканам пышным валам Стаяў вішняк густы, прыўдалы. Колас. Нізкія валы хмар.. праплывалі над лесам. Асіпенка.
2. Высокая хваля. І, як заўсёды, безупынна праз возера каціўся вал. Дубоўка. Сыходзяцца тут, на стыку двух мацерыкоў — Азіі і Амерыкі, — стрэчныя вятры і разганяюць цяжкія валы свінцовых хваль. Б. Стральцоў.
3. Суцэльная лінія ваенных умацаванняў. Хвалёныя непрыступныя валы нямецкай абароны пратараньваліся з ходу магутнымі танкавымі злучэннямі. Васілевіч. // Самкнуты, шчыльны строй людзей. Рад за радам чоткім крокам Вал праходзіць малайцоў. Колас.
4. Цыліндр, які перадае рух тым ці іншым часткам механізма. Вал млына. Вал турбіны. Грабны вал.
•••
Агнявы вал — паласа артылерыйская абстрэлу, якая перамяшчаецца наперадзе атакуючага войска.
Валам валіць гл. валіць.
Дзевяты вал — а) самая моцная і небяспечная хваля ў часе марской буры (ад міфалагічнага ўяўлення ліку дзевяць як свяшчэннага); б) сімвал грознай небяспекі або найбольшага ўздыму чаго‑н.
Стаць валам гл. стаць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ляшы́ць, ‑шу, ‑шыш, ‑шыць; незак., што і без дап.
Абл. Разбіваць участак зямлі на палосы. Ляшыў Мікіта Жыта, І, як на злосць, яму Валы скрывілі баразну. Купала.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прака́тны I тех. прока́тный;
п. цэх — прока́тный цех;
п. стан — прока́тный стан;
~ная вытво́рчасць — прока́тное произво́дство;
~нае жале́за — прока́тное желе́зо;
~ныя валы́ — прока́тные валы́
прака́тны II (отдающийся или отдающий напрокат) прока́тный;
п. пункт — прока́тный пункт;
п. інвента́р — прока́тный инвента́рь
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
преобрази́ться ператвары́цца; перайна́чыцца; змяні́цца;
страна́ преобрази́лась краі́на змяні́лася;
лицо́ преобрази́лось твар змяні́ўся;
каза́вшиеся вдали́ небольши́ми холма́ми, э́ти валы́ вблизи́ преобрази́лись в высо́кие водяны́е го́ры гэ́тыя валы́, які́я ўдалечыні́ здава́ліся невялі́кімі ўзго́ркамі, зблі́зку ператвары́ліся (змяні́ліся) ў высо́кія вадзяны́я го́ры.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
падмо́га, ‑і, ДМ ‑мозе, ж.
Разм. Дапамога, падтрымка. Варочаў глебу працавіты трактар, А на падмогу коні ды валы У гаспадарцы той былі. Крапіва. Ноччу на падмогу Белабародаву Сцяпан Фёдаравіч паслаў другую роту. Мележ.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)