пору́ха уст., обл.

1. (вред) шко́да, -ды ж.; (убыток) стра́та, -ты ж.;

2. (беда, неприятность) бяда́, -ды́ ж., непрые́мнасць, -ці ж.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

вели́кий в разн. знач. вялі́кі;

◊

от ма́ла до вели́ка ад мало́га да вялі́кага;

вели́кое мно́жество мно́га-мно́га;

беда́ не велика́ невялі́кая бяда́.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

ні́тачка ж. ни́точка;

◊ хадзі́ць па ~чцы — ходи́ть по ни́точке;

бяда́ па бядзе́ як па ~чцы ідзе́ — посл. пришла́ беда́ — отворя́й ворота́

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Ту́нна ‘дарэмна, дарма, марна’ (Нас., Гарэц. 1.), ‘бясплатна’, ‘без пакарання’: гэта табе тунна ня пройдзець; ту́нны ‘марны, дарэмны’, ‘бескарысны (пра працу)’ (Нас.), ст.-бел. туне ‘дарма, марна’ (ГСБМ). Укр. ту́нний, ту́ній ‘танны, даступны’, рус. ту́но ‘дарма, дарэмна, упустую’, ту́нный ‘дармавы’, ‘марны’, рус. і стараж.-рус. туне ‘дарэмна’, польск. усх. tuni, сілез. tůńi, каш. tóni, tóńi ‘танны’, н.-, в.-луж. tuni, славац. tuni, tuný, славен. tônj ‘тс’, zastóņj ‘дарэмна’, ст.-харв. ostunj, stunj, stunje ‘задарма, бясплатна, дарма’, балг. ту́на ў выразе: ту́ня беда ‘вялікая бяда’, ‘беспадстаўнае абвінавачанне’, макед. туне беда ‘тс’, ст.-слав. туне ‘дарэмна, бясплатна’. Прасл. *tuńь ‘дарэмны’ (Борысь, 626) ці *tunь‑jь ‘танны, даступны, дарэмны, бясплатны’ (ЕСУМ, 5, 676) узыходзіць да і.-е. *teu̯n‑. З іншым вакалізмам кораня на польскай моўнай тэрыторыі (другасная назалізацыя) прасл. *tanьjь, *tonьjь > та́нны (гл.). У якасці роднасных падаюцца: лат. taúņa ‘гультай’, taūņât ‘бадзяцца, хадзіць без справы, не брацца за работу’, ст.-в.-ням. dunni, ст.-н.-ням. thunni, ст.-ісл. þunnr ‘тонкі’. Развіццё індаеўрапейскай семантыкі ішло ад ‘тонкі, доўгі, выцягнуты’ > ‘невялікай вартасці’ > ‘танны’ (Шустар-Шэўц, 1558; (гл. таксама: Этимология–1967, 74; Зб. Бернштэйну, 474–480), чаму пярэчаць Фасмер, 4, 121; Сной у Бязлай, 4, 393. Адсутнічае пераканальная этымалогія (ESJSt, 17, 998).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

невялі́кі в разн. знач. небольшо́й; невели́кий;

н. пако́й — небольша́я ко́мната;

н. ве́цер — небольшо́й ве́тер;

◊ ~кае шча́сце! — невелико́ сча́стье!;

~кая бяда́ — невелика́ беда́;

~кая ра́дасць — ма́ло ра́дости

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

прилучи́ться

1. (случиться, произойти) зда́рыцца;

прилучи́лась беда́ зда́рылася бяда́;

2. (быть, оказаться где-л. случайно) прылучы́цца, тра́піцца, натра́піцца;

тут прилучи́лся како́й-то челове́к тут прылучы́ўся (тра́піўся, натра́піўся) не́йкі чалаве́к.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

лихо́й​I (приносящий беду) уст., фольк. ліхі́; (злой) злы; (тяжкий) ця́жкі;

лихо́й челове́к ліхі́ чалаве́к;

лихо́й час ліха́я часі́на;

лихо́й нрав ліхі́ но́раў;

◊

лиха́ беда́ нача́ло (нача́ть) ця́жкі то́лькі пача́так.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

зда́рыцца сов.

1. произойти́, случи́ться, приключи́ться, стрясти́сь;

~рылася бяда́ — произошла́ (случи́лась, приключи́лась, стрясла́сь) беда́;

2. безл. (выпасть на чью-л. долю) случи́ться;

~рылася мне адно́йчы заначава́ць у ле́се — случи́лось мне одна́жды заночева́ть в лесу́

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

кло́пат, -ту м.

1. забо́та ж.;

к. аб дабрабы́це наро́да — забо́та о благосостоя́нии наро́да;

без клапо́т — без забо́т;

2. хло́поты ед. нет;

лі́шні к. — ли́шние хло́поты;

3. беспоко́йство ср.;

нарабі́ць ~ту — причини́ть беспоко́йство;

◊ вялі́кі к. — велика́ ва́жность; что за беда́;

~ту па ву́шы — хлопо́т по́лон рот;

ма́ла ~ту — невелика́ забо́та; беда́ больша́я;

і ~ту ма́ла — и го́ря ма́ло;

не ме́ла ба́ба ~ту, дык купі́ла парася́ — погов. не́ было печа́ли, так че́рти накача́ли

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

патаргава́ць сов., разг.

1. (нек-рое время) поторгова́ть;

п. я́блыкамі — поторгова́ть я́блоками;

2. осведоми́ться о цене́; прицени́ться;

◊ купі́ў не купі́ў, а п. мо́жна — посл. попы́тка не пы́тка, а спрос не беда́; за спрос не бьют в нос

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)