беда́ ж. бяда́, -ды́ ж.; (бедствие, несчастье) бядо́та, -ты ж., лі́ха, -ха ср.;

◊

беда́ в том, что бя́да ў тым, што;

беда́ как… страх (жах) як…;

на беду́ (мою́, твою́, свою́ и т. п.) на бяду́ (маю́, тваю́, сваю́ и т. п.);

на (ту) беду́ на няшча́сце, як на то́е лі́ха;

что за беда́! што за бяда́!;

не велика́ беда́ не вялі́кая бяда́, малы́ кло́пат.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

беда

Том: 1, старонка: 216.

img/01/01-216_1066_Беда.jpg

Гістарычны слоўнік беларускай мовы (1982–2017)

Беда́ ’ручны вазок на двух колах’ (Маслен.), бі͡едка двуколка’ (Бесар.). Укр. біда́, бєдка, бі́дка і да т. п., польск. bida, biga, bieda. Запазычанне з лац. biga, дакладней, з формы мн. bigae ’тс’ (< bi‑iugae), якое, па народнай этымалогіі, было ператворана ў bida, bieda і да т. п. (уплыў славянскага běda ’бяда’). Варш. сл., 1, 147; Брукнер, 25; Рудніцкі, 131. У бел. і ўкр. мовах запазычанне праз польск. пасрэдніцтва.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

бядо́та ж., разг. беда́, го́ре ср.; бе́дствие ср.; нужда́

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Бе́дны, бяда́. Рус. беда́, укр. біда́, польск. biada (ст.), чэш. bida, ст.-слав. бѣда, балг. беда́, серб.-харв. бијѐда і г. д. Прасл. běda (з рознымі вытворнымі — bědьnъ і г. д.). Параўн. літ. bėdè, лат. bę̀dą ’клопаты, гора’; далей гоц. baidjan ’прымусіць’, грэч. πείθω ’пераконваю, угаварваю’. Бернекер, 54; Развадоўскі, RS, 2, 105; Траўтман, 23. Прасл. *běda, гоц. baidjan, магчыма, далей звязаны з кельт. мовамі. Параўн. ст.-ірл. bibdu ’вінаваты’ (< пракельт. *bibid(u̯)ūs < і.-е. *bhibhidh‑u̯ōt‑s, корань *bhei̯dh‑). Гл. Зомер, Зб. Стоўксу, 25.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Бэ́да аднаколка; двухколка’ (Нас.). Як і беда́ (гл.; там і літ-pa), з польск. bieda ’тс’ (< лац. biga). Але бэ́да, здаецца, адлюстроўвае палескую фанетыку (калі мець на ўвазе народна-этымалагічную сувязь з *běda ’бяда’).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

приключи́ться​I сов. (случиться) зда́рыцца; (произойти) адбы́цца; ста́цца;

приключи́лась беда́ зда́рылася (ста́лася) бяда́.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

бяда́ ж. беда́; го́ре ср.;

◊ б. ў тым, што... — беда́ (го́ре) в том, что...;

як на бяду́ — как на беду́;

на маю́ бяду́ — на мою́ беду́;

не б. — не беда́;

не твая́ б. — фам. не твоя́ печа́ль;

тако́й бяды́ — не велика́ беда́;

б. вялі́кая — велика́ беда́;

то́лькі тае́ бяды́! — что за беда́! бо́льше бы беды́ не́ было;

б. мала́я — го́ря ма́ло;

памагчы́ бядзе́ — го́рю помо́чь;

дале́й ад бяды́ — пода́льше от греха́;

нядо́ўга і да бяды́ — до́лго ли до беды́ (греха́);

панацэ́я ад усі́х бед — панаце́я от всех бед (зол);

сябры́ пазнаю́цца ў бядзе́ — посл. друзья́ познаю́тся в беде́;

б. на бядзе́ е́дзе, бядо́ю паганя́е — посл. беда́ на беде́ е́дет, бедо́й погоня́ет;

б. па бядзе́ як па ні́тачцы ідзе́ — посл. пришла́ беда́ — отворя́й ворота́;

чужу́ю бяду́ рука́мі развяду́ — посл. чужу́ю беду́ рука́ми разведу́;

запа́с бяды́ не чы́ніць — погов. запа́с карма́на не дерёт

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

невели́кий

1. (небольшой по размерам) невялі́кі;

2. (незначительный, пустяковый) невялі́кі, нязна́чны, дро́бязны;

◊

невелика́ беда́ тако́й бяды́, невялі́кая бяда́.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

накати́ться

1. накаці́цца, насу́нуцца;

2. перен. (внезапно появиться, возникнуть) прост. насу́нуцца, навалі́цца;

накати́лась беда́ навалі́лася (насу́нулася) бяда́ (лі́ха).

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)