шы́хнуць
‘прашаптаць, сказаць паўшэптам што-небудзь і без прамога дапаўнення; абурыцца; адсекчы, падрапаць што-небудзь, ударыць каго-небудзь і без прамога дапаўнення (па чым-небудзь)’
дзеяслоў, пераходны/непераходны, закончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне
| Будучы час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
шы́хну |
шы́хнем |
| 2-я ас. |
шы́хнеш |
шы́хнеце |
| 3-я ас. |
шы́хне |
шы́хнуць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
шы́хнуў |
шы́хнулі |
| ж. |
шы́хнула |
| н. |
шы́хнула |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
шы́хні |
шы́хніце |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| прош. час |
шы́хнуўшы |
Крыніцы:
piskunou2012.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
обру́шиться сов.
1. абвалі́цца, абру́шыцца, абуры́цца;
2. перен. накі́нуцца, навалі́цца, напа́сці.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
взорва́ться
1. узарва́цца, вы́бухнуць; (подорваться) падарва́цца, (разрушиться) разбуры́цца;
2. перен., разг. абу́рыцца.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
самаду́рства, ‑а, н.
Характар дзеянняў, паводзіны самадура. [Лемяшэвіч] не сумняваўся, што сакратар абкома, які прысутнічаў пры яго размове з Бародкам на лузе, адразу зразумее, чым абумоўлены яго перавод, абурыцца і спыніць гэтае самадурства. Шамякін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
абура́цца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца.
Незак. да абурыцца. Пісар чытаў і разам з князем абураўся супраць кадэтаў, сурова хмурыўся і сярдзіта ківаў галавою. Колас. [Валя] хоць маўчыць, але слухае ўсё ўважліва, убірае сэрцам і ўсё больш абураецца ўчынкамі «камітэтчыкаў». Мележ.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
скіпе́ць, ‑піць; зак.
1. Разм. Згарэць. Скіпела селішча ў агні — і дом, і сад датла. Непачаловіч. Не стала Рудні і Кандратавіч, Датла скіпела Гарадзішча — І плакаць некаму над стратамі, Над чорным сумам папялішчаў. Гілевіч.
2. перан. Разнервавацца; абурыцца. Раман скіпеў. «Давай яшчэ адну [партыю] згуляем!» — патрабуе. Што ж, выйграў у яго Ляксей і тую. «Вожык».
•••
Скіпець на нажы — загінуць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
негодова́ние ср. абурэ́нне, -ння ср.; (гнев) гнеў, род. гне́ву м.;
привести́ в негодова́ние абу́рыць;
прийти́ в негодова́ние абу́рыцца;
◊
бу́ря негодова́ния нава́ла абурэ́ння;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
абура́цца (кім, чым, на каго, што и без доп.) несов. возмуща́ться (кем, чем и без доп.); негодова́ть (на кого, что и без доп.); обру́шиваться (на кого, что); см. абу́рыцца
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Скіпе́ць 1 ‘ускіпець, адкіпець, сплысці пры кіпенні, зварыцца (пра малако)’ (Бяльк., Сцяц., Сл. ПЗБ; мядз., Нар. словатв., Федар. 4; драг., Ск. нар. мовы; Юрч. Вытв.). Да кіпе́ць (гл.).
Скіпе́ць 2 ‘згарэць яркім полымем’ (ТСБМ, Юрч. Вытв., Сл. ПЗБ), ‘разнервавацца, абурыцца’ (ТСБМ, Арх. Федар., Бяльк.), ‘зайсціся ад плачу’ (Бяльк., Юрч. Вытв.), ‘прапасці, згінуць’ (ТС), ‘раптоўна памерці, хутка скончыцца (пра жывёлу)’ (Сцяц. 2, Сцяшк. Сл.), скіпець на нажы ‘загінуць ад нажа, ад нажавой раны, вакол якой спяклася кроў’ (ТСБМ, Бяльк., Юрч. Вытв., Нар. Гом., ТС). Да скіпець 1; спецыфічнае значэнне ў выразе скіпець на нажы вядома ва ўкр. скипі́ти на ножы ‘тс’ і ўзнікла, паводле Ларына (История, 34), на базе пераносных значэнняў *kipěti (гл. кіпець), што перадаюць душэўны стан: ‘дайсці да шаленства, лютасці’, ‘так раз’юшыцца, што схапіцца за нажы’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ру́хнуть сов.
1. павалі́цца; (обрушиться) абвалі́цца, абру́шыцца, абуры́цца; (упасть) упа́сці; (без сил) звалі́цца;
стена́ ру́хнула сцяна́ абвалі́лася (упа́ла);
2. перен. па́сці, правалі́цца, пайсці́ ма́рна; (погибнуть) загі́нуць;
ру́сское самодержа́вие ру́хнуло ру́скае самадзяржа́ўе па́ла;
все пла́ны врага́ ру́хнули усе́ пла́ны во́рага правалі́ліся;
наде́жды ру́хнули надзе́і пайшлі́ ма́рна (не збылі́ся);
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)