абуджэ́нне, ‑я, н.
Дзеянне паводле знач. дзеясл. абуджаць — абудзіць і стан паводле знач. дзеясл. абуджацца — абудзіцца.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
збудзі́цца, збуджуся, збудзішся, збудзіцца; зак.
Разм. Прачнуцца, абудзіцца. Аколіца-аселіца Пад ногі сонцам сцелецца... Збудзіўся гаспадар! Купала.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
узбудзі́цца, ‑буджуся, ‑будзішся, ‑будзіцца; зак.
1. Прачнуцца, абудзіцца. [Рудзін] узбудзіўся, калі раптам да варот кінуліся сабакі, пачалі .. брахаць. Галавач.
2. перан. Ажыць, абудзіцца; пачаць актыўна, напружана дзейнічаць. А люблю я, сын, зіму, Калі сонца ўзбудзіцца, Снег пагнаўшы да рэк. Кірэенка. Бух! — грукнуў стрэл, лес узбудзіўся! Колас.
3. Прыйсці ў стан нервовага пад’ёму. Нервы ўзбудзіліся.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
адрадзі́цца, ‑родзіцца; зак.
Стаць зноў жывым; аджыць. // Абудзіцца да новага жыцця; аднавіцца, паявіцца зноў. І адродзіцца, уваскрэсне Ціхая слава твая, Хірасіма. Дзяргай.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
узбудзі́цца, -уджу́ся, -у́дзішся, -у́дзіцца; зак.
1. Прачнуцца, абудзіцца.
Дзіця ўзбудзілася ад шуму.
2. Прыйсці ў стан нервовага пад’ёму.
Нервы ўзбудзіліся.
|| незак. узбуджа́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца (да 2 знач.) і узбу́джвацца, -аюся, -аешся, -аецца (да 1 знач.).
|| наз. узбуджэ́нне, -я, н. (да 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
загавары́ць¹, -вару́, -во́рыш, -во́рыць; зак.
1. Пачаць гаварыць.
Усе разам загаварылі.
2. (1 і 2 ас. не ўжыв.), перан. Абудзіцца, праявіцца ў дзеяннях, настроях і інш.
Сумленне загаварыла ў кім-н.
3. каго (што). Стаміць працяглымі размовамі (разм.).
З. размоўцу.
|| незак. загаво́рваць, -аю, -аеш, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
адклі́кнуцца, -нуся, -нешся, -нецца; -ніся; зак.
1. Адказаць на воклік, зварот; адазвацца, адгукнуцца; прагучаць у адрас.
Дзе вы, адклікніцеся!
А. на пісьмо.
2. перан. Выявіць свае адносіны да чаго-н., выказаць спачуванне, гатоўнасць садзейнічаць чаму-н.
А. на просьбу.
3. Абудзіцца, выявіцца пад уплывам чаго-н. (пра ўспаміны, пачуцці).
Голас адклікнуўся ў сэрцы.
|| незак. адкліка́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
узварушы́цца, ‑рушуся, ‑рушышся, ‑рушыцца; зак.
1. Пачаць варушыцца, рухацца. Узварушыўся мурашнік.
2. перан. Разм. Выйсці са стану вяласці; расшавяліцца. У адну раніцу, яшчэ халаднаватыя поцемкам, Курані ўзварушыліся, захадзіліся адным клопатам, — на балота, касіць! Мележ. // Абудзіцца, ажыць. Успаміны ўзварушыліся ў душы.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
абуджа́цца несов.
1. разг. пробужда́ться, просыпа́ться;
2. перен. пробужда́ться, просыпа́ться;
1, 2 см. абудзі́цца;
3. страд. пробужда́ться; возбужда́ться; см. абуджа́ць
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
прахапі́цца, ‑хаплюся, ‑хопішся, ‑хопіцца; зак.
Раптоўна прачнуцца, абудзіцца. Аднойчы раніцай, калі яшчэ ўсе спалі, нехта моцна бразнуў дзвярыма. Жанчына прахапілася. Федасеенка. У тую раніцу мы трохі заспалі — заседзеліся позна. Прахапіліся нешта каля шасці — божа мілы, ужо каровы пагналі ў поле, а наша стаіць у хляве. Палтаран.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)