перамалаці́ць, ‑лачу, ‑лоціш, ‑лоціць; зак., што.
1. Абмалаціць яшчэ раз, нанава. Перамалаціць акалот.
2. Памалаціць, абмалаціць усё, многае. Перамалаціць усе снапы.
3. перан. Разм. Пабіць, паламаць усё, многае. Град перамалаціў усе шыбы.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Вы́калат ’абмалот; салома’ (Мат. Гом.). Рус. вы́колот ’выкалочванне’. Аддзеяслоўнае ўтварэнне ад выкалаціць ’абмалаціць’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Аббі́ўкі ’каласкі, што застаюцца пасля малацьбы’ (Нас., Бяльк., Др.-Падб., Гарэц.), ад аб‑біць ’абмалаціць’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
перакалаці́ць, ‑лачу, ‑лоціш, ‑лоціць; зак.
Разм.
1. што. Трасучы, абіваючы, акалаціць усё, многае. Дзеці перакалацілі ўсе яблыкі ў садзе.
2. што. Абмалаціць нанава, яшчэ раз; перамалаціць, перабіць. Перакалаціць снапы аўса.
3. што. Абмалаціць усё, многае.
4. што. Трасучы, пераварочваючы, перабраць, перагледзець у пошуках каго‑, чаго‑н. Паліцыянты перакалацілі, перавярнулі ўсё дагары нагамі, але нічога і нікога не знайшлі. Сабаленка.
5. безас. каго. Перастаць, скончыць калаціць (у 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Вы́калаціць ’абмалаціць, абвіць (снапы)’ (БРС); ’выбіць дробную салому з буйных снапоў саломы; выбіць (што-небудзь)’ (Шат.); ’вытрасці што-небудзь’ (Касп.). Гл. калаціць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Вы́калатак, вы́колоток ’сноп, абмалочаны без развязвання’ (Выг. дыс., палес.). Рус. дыял. вы́колоток ’тс’. Ад выкалаціць ’абмалаціць, абвіць снапы’ з дапамогай суф. ‑ак або ад выкалат (гл.) з тым жа суф.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
змалаці́ць, ‑лачу, ‑лоціш, ‑лоціць; зак., што.
1. Малацьбой аддзяліць зерне ад калосся, стручкоў і пад.; абмалаціць. Змалаціць жыта. Змалаціць гарох.
2. Разм. Моцна збіць, пабіць (пра людзей). Як наляцеў .. [рыцар], дык усё каралеўскае войска збіў .. з малаціў. Якімовіч. // Перабіць, паламаць (пра рэчы). Змалаціць усю пасуду.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
памалаці́ць, ‑лачу, ‑лоціш, ‑лоціць; зак., што.
1. Закончыць малацьбу, абмалаціць усё. Мікалай Гаркун бліснуў вачамі і прагугнявіў: — Хлеб у свірне лічаць. Пакуль памалоцяць яго, дык мышы палову ператочаць. Гроднеў.
2. і без дап. Малаціць некаторы час. [Параска:] — Жаночкі, то вы ж не баўцеся. Падаіце кароў, павячэрайце ды падбяжыце на ток, памалоцім яшчэ трошкі... Палтаран.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
акалаці́ць, ‑лачу, ‑лоціш, ‑лоціць; зак., што.
Абабіць калоцячы; абтрэсці. У садзе даспявалі грушы і познія яблыкі, і дзед баяўся, каб хто не залез і не акалаціў іх. Рунец. // Уручную збольшага абмалаціць, абабіць (пра снапы жыта). Увосень за школаю ды за іншымі справамі.. [Рыгор] толькі жыта на насенне акалаціў ды змалоў крыху, і цяпер яго турбавала думка пра малацьбу. Крапіва.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Аплаві́тна ’багата’, у выразе сытна і аплавітна (КТС). Польск. obfity < ст.-польск. opłwity ’багаты, шчодры’. Параўн. серб.-харв. о̀плавити ’заліць, затапіць, навадніць’. Пэўна, ад значэння такога тыпу — *оплавитный ’такі, што залівае, навадняе, робіць, што ўсяго ў дастатку’. Параўн. укр. опливати ’мець у дастатку’. Цікава, што ў старабеларускай і стараўкраінскай мовах ужывалася запазычанае з старапольскай ужо трансфармаванае обфитый, обфитость, обфитовать (Бярында, 147). Для тлумачэння семантыкі трэба ўлічваць яшчэ рус. дыял. оплавить сноп ’абмалаціць’, тое ж, што і обить сноп (Даль), ад чаго обилие ’багацце’ пры чэш. obilí ’збожжа’. Для этымалогіі польскага слова гл. Брукнер, 370.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)