павыду́мваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., што.
Разм.
1. Вынайсці, прыдумаць вялікую колькасць чаго‑н.
2. і без дап. Напрыдумваць, нахлусіць многа чаго‑н.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
панасу́шваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., чаго.
Насушыць, высушыць многа чаго‑н. [Маня:] — Людзі ўжо столькі .. [грыбоў] пананошваюць ды панасушваюць, што не ведаюць, дзе дзець. Палтаран.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
укро́іць, укрою, укроіш, укроіць; зак.
1. што. Уставіць кусок якога‑н. матэрыялу ў раскрой чаго‑н.
2. чаго. Адрэзаць (звычайна хлеба). Укроіць хлеба.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
лізну́ць, ‑ну, ‑неш, ‑не; ‑нём, ‑няце; зак.
1. каго-што. Аднакр. да лізаць.
2. чаго. Разм. З’есці чаго‑н. зусім нямнога; паспытаць. Павінен табе сказаць, Сымон, .. [Давід] вельмі слаба есць. Лізне чаго-небудзь, што тое кацяня, і ўжо не можа больш. Машара.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
намалаці́ць, ‑лачу, ‑лоціш, ‑лоціць; зак., чаго.
1. Малоцячы, здабыць у нейкай колькасці. Намалаціць збожжа. Намалаціць цэнтнер грэчкі.
2. перан. Разм. Пабіць, разбіць нейкую колькасць чаго‑н. Намалаціць талерак. // Забіць у вялікай колькасці. Намалаціць ворагаў.
3. перан. Разм. Хутка нагаварыць чаго‑н.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
намало́ць, ‑мялю, ‑мелеш, ‑меле; зак., чаго.
1. Размалоць нейкую колькасць чаго‑н. Намалоць мех пшаніцы. Намалоць мукі.
2. перан.; і без дап. Разм. Нагаварыць многа лішняга, пустога; набалбатаць. [Клемс:] — Вось намалола, каб табе язык прысох! І чаго ты толькі бурчыш? Галавач.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
панабіра́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., каго-чаго.
1. Набраць, узяць з сабою вялікую колькасць каго‑, чаго‑н.
2. Набыць, накупляць многа чаго‑н. Панабіраць матэрыі ў магазіне. □ Быў добры ўраджай на жалуды. Панабіралі людзі іх тады хто колькі мог. Дубоўка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
функцыяна́льны, ‑ая, ‑ае.
1. Які мае адносіны да функцыі. Функцыянальная залежнасць. Функцыянальны аналіз.
2. Які належыць да функцый чаго‑н., тлумачыцца функцыяніраваннем чаго‑н., залежыць ад дзейнасці, а не ад структуры чаго‑н. Функцыянальны надзел працы. Функцыянальнае расстройства сардэчнай дзейнасці.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
няма́ в знач. сказ. нет, не́ту;
◊ н. чаго́ губля́ць — не́чего теря́ть;
ра́ды н. — а) сил нет; сла́ду нет; б) вы́хода нет;
адбо́ю н. — отбо́ю нет;
глядзе́ць н. на што — смотре́ть не́ на что;
н. дзе галаву́ прытулі́ць — не́где (не́куда) го́лову приклони́ть;
н. чаго́ і гавары́ць — не́чего (не сто́ит) и говори́ть;
н. дурны́х! — нет дурако́в!;
і ду́маць н. чаго́ — и ду́мать не́чего;
на н. і су́ду н. — посл. на нет и суда́ нет
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Віну́ць ’прыгалубіць, прыгортваць, прысвойваць, абгортваць’ (Нас.), віну́цца ’гарнуцца, хіліцца, туліцца’; ’быць старанным, руплівым’; ’прыставаць’ (Гарэц., Нас.). Польск. winąć ’віцца’, winnąć się ’слацца, абвалаквацца’; ’круціцца’, чэш. кніжн. vinouti ’прыціскаць’, vinouti se ’туліцца, гарнуцца’, славац. vinúť ’туліць, прыгарнуць (да сябе)’, vinúť sa ’туліцца, гарнуцца’; ’кружыцца вакол чаго-небудзь’; ’узнімацца, віцца вакол чаго-небудзь’; ’ціха выходзіць з сярэдзіны (пра гук)’, серб.-харв. ви́нути ’вільнуць (хвастом)’; ’узняць, ускінуць’, ви́нути се ’ўзляцець, узняцца’. Прасл. vinǫti. Утворана пры дапамозе суф. ‑nǫ ад дзеяслова viti ’віць’ (гл.). У гэтай лексеме суф. ‑nǫ‑ не мае значэння аднаразовасці.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)