чужы́на, ‑ы, ж.
Няродная, чужая зямля, краіна. На чужыне далёкай Неба выслана дымам. Пасадзілі дзяўчыну За драты Асвянціма. Броўка. Птушкам, як і людзям, цяжка жыць на чужыне. Гроднеў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Мотарна ’цяжка’ (Касп.), ’млосна, дрэнна’ (гродз., Сцяшк. Сл.). Да мата́ць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
недабо́р, ‑у, м.
Няпоўны збор, набор каго‑, чаго‑н.; недабраная колькасць каго‑, чаго‑н. [Данілевіч] ведаў, як цяжка перажывала Мар’яка ў мінулым годзе недабор сямідзесяці цэнтнераў бульбы з гектара. Стаховіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
маларазбо́рлівы, ‑ая, ‑ае.
Які цяжка разабраць, прачытаць. Пералік устаноў, у якіх .. [Гузакоўскі] займаў у розныя часы свайго жыцця розныя пасады, ледзь змяшчаўся на трох аркушах, спісаных дробнымі маларазборлівымі каракулямі. Краўчанка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
знервава́ць, ‑рвую, ‑рвуеш, ‑рвуе; зак., каго.
Давесці да хваравіта-зласлівага, нервознага стану. Усё гэта так .. знервавала [Сідора], так стузала, што ён увачавідкі адзначаў, як рабілася яму цяжка і невыносна. Гартны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
фарсу́н, ‑а, м.
Разм. Той, хто любіць фарсіць. У гэтым стомленым, азызлым і, мусіць, маральна зламаным чалавеку цяжка было пазнаць былога віленскага фарсуна, атлета і бадзёрага прыгажуна-мужчыну. Карпюк.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Тружда́нне ‘непакой, клопат, турботы’, тружда́ць ‘непакоіць, турбаваць’, тружда́цьца ‘працаваць’, ‘непакоіцца, турбавацца’ (Нас.), тружда́нне ‘цяжкая праца, пакуты’, тружда́цца ‘цяжка працаваць, пакутаваць’ (Юрч. СНС), ст.-бел. труждатися ‘працаваць’ (ГСБМ). Запазычана, відаць, праз ц.-слав. са ст.-слав. троужданиѥ: земноѥ троужданиѥ ‘праца на зямлі, земляробства’, троуждати ‘турбаваць, дакучаць’, троуждати сѧ ‘працаваць’ (СССл.). Магчыма, метатэза ў народнай мове, гл. труджанне. Сюды ж тружда́ннік ‘той, хто цяжка працуе; пакутнік’, тружданніца ‘тая, хто цяжка працуе; пакутніца’ (Юрч. СНС).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Му́тарна, му́торно ’моташна, вельмі цяжка, непрыемна, дрэнна’ (Нас., Гарэц., Др.-Падб., Касп., Растарг., Нар. Гом., ТС, Сцяшк. Сл.; маладз., Янк. Мат.). Рус. тамб., цвяр. му́торно ’цяжка’, бран. ’павольна’. Да ⁺му́торыць (параўн. рус. кур. муторить ’ванітаваць; муціць’, ’дурыць галаву’), якое ад муці́ць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Не́дагадзь ’асоба, якой цяжка дагадзіць’ (слаўг., Нар. словатв.). З дагадзіць, гл. гадзіць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
срази́ть сов.
1. (поразить) паразі́ць; (разбить) разбі́ць; (убить) забі́ць; (свалить) звалі́ць; (победить) перамагчы́;
его́ срази́ла пу́ля яго́ паразі́ла (забі́ла) ку́ля;
срази́ть врага́ паразі́ць (разбі́ць, перамагчы́) во́рага;
2. перен. (ця́жка) ура́зіць, прыбі́ць; прыгне́сці, прыгнясці́; (ошеломить) ашаламі́ць;
весть о сме́рти сы́на срази́ла его́ ве́стка аб сме́рці сы́на (ця́жка) ура́зіла (прыбі́ла, прыгняла́) яго́.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)