по́мніць, ‑ню, ‑ніш, ‑ніць; незак., каго-што, аб кім-чым і з дадан. cказам.
Трымаць у памяці, не забываць. — У жыцці чалавека бывае адзін такі выпадак, адно здарэнне, якое, магчыма, цягнецца ўсяго некалькі хвілін, але помніш аб ім усё жыццё. Шамякін.
•••
Не помніць сябе — будучы ўсхваляваным, не разумець сутнасці сваіх учынкаў.
Помніць да новых венікаў — доўга помніць.
Помніць сябе — усведамляць сваё існаванне.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прамо́ўца, ‑ы, м.
Той, хто гаворыць прамову, выступае з прамовай. Хтосьці падняўся ў пярэдніх радах і, махаючы пальчаткай, крычаў, патрабуючы спыніць прамоўцу. Галавач. Калі пасяджэнне аднавілася, услед за двума прамоўцамі старшыня прадаставіў слова Паходню. Хадкевіч. // Той, хто валодае талентам гаварыць прамовы. Таленавіты прамоўца. □ І пайшоў і пайшоў наш прамоўца, знайшоўшы выпадак выказаць да канца ўсе свае думкі, расказаць аб сваіх пачуццях. Лынькоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
перастрахо́ўка, ‑і, ДМ ‑хоўцы; Р мн. ‑ховак; ж.
1. Дзеянне паводле знач. дзеясл. перастрахоўваць — перастрахаваць і перастрахоўвацца — перастрахавацца.
2. Спец. Частка страхавой адказнасці, ускладзеная на другую страхавую ўстанову. Сума перастрахоўкі.
3. перан. Дзеянне паводле дзеясл. перастрахоўваць — перастрахаваць і перастрахоўвацца — перастрахавацца (у 2 знач.). На ўсякі выпадак, для перастрахоўкі, калі Шаевіч зблытае прозвішча, я таксама запісаў яго ў свой блакнот. Сабаленка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
індывідуа́льны, ‑ая, ‑ае.
1. Уласцівы канкрэтнаму індывідууму; асабісты. Індывідуальныя рысы. Індывідуальны густ.
2. Які знаходзіцца ў асабістым карыстанні, распараджэнне асобны, не агульны. Індывідуальная гаспадарка. Індывідуальны транспарт. // Прызначаны для асабістага карыстання. Індывідуальны перавязачны пакет.
3. Які ажыццяўляецца, робіцца асобнымі людзьмі; не калектыўны. Індывідуальнае жыллёвае будаўніцтва. Індывідуальнае і брыгаднае спаборніцтва.
4. Асаблівы для кожнага індывідуума. Індывідуальны падыход. Індывідуальны план.
5. Асобны, адзінкавы. Індывідуальны выпадак.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Ліхатня́ ’дурнота, глупства’, ’непрыемны выпадак’, ’заблытанасць’ (Нас.). Утворана пры дапамозе суфікса ‑ня ад дзеяслова *ліхацець, параўн. укр. лихоти́тися ’рабіцца млосна’, лихоті́ти ’праклінаць, клясці’, рус. урал., сіб., амур. лихо́ти́ть ’нудзіць’, с.-урал. лихоти́ться ’прыхварнуць’, ст.-рус. лихотный (XI ст.) ’шалапутны’, лихоть ’адхіленне’, ст.-польск. lichocić ’даводзіць да нэндзы, вынішчаць, аслабляць’ (XVI ст.), lichotny ’дрэнны, ганебны, незаконны, подлы’, в.-луж. lichoćić ’займацца ліхвярствам’, чэш. lichotiti ’ліслівіць, хваліць’, славац. lichotiť ’дагаджаць’. Паўн.-прасл. lixotiti.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
здарэнне, выпадак, прыгода, падзея, дзея, справа, эпізод, факт, гісторыя, казус; прыпадак, бывальшчына (разм.); сцэна (перан.)
Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў, 2-е выданне (М. Клышка, правапіс да 2008 г.)
навуча́льны
1. (связанный с учением) уче́бный;
н. год — уче́бный год;
~ная ўстано́ва — уче́бное заведе́ние;
н. дапамо́жнік — уче́бное посо́бие;
2. (содержащий назидание, поучение) назида́тельный, поучи́тельный, настави́тельный; нравоучи́тельный;
н. вы́падак — назида́тельный (поучи́тельный) слу́чай
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
тра́піцца сов.
1. попа́сться; встре́титься, повстреча́ться;
па даро́зе ~піўся чужы́ чалаве́к — по доро́ге встре́тился (повстреча́лся, попа́лся) чужо́й челове́к;
2. случи́ться; подверну́ться;
~піўся вы́падак — подверну́лся слу́чай;
◊ т. пад руку́ — попа́сться по́д руку
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
хава́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца; незак.
1. Забірацца куды-н., каб іншыя не бачылі, не маглі знайсці.
Партызаны хаваліся ў лясах.
Х. за шафу.
2. перан. Ухіляцца ад чаго-н.
Х. ад работы.
3. перан. Рабіць што-н. так, каб быць незаўважаным.
4. Быць заслоненым чым-н.
За горкай хавалася хатка.
5. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.). Знаходзіцца, захоўвацца дзе-н. (разм.).
Адзенне і палотны хаваліся ў скрыні.
6. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.). Зберагацца на пэўны выпадак.
На жніво заўсёды хавалася сала.
|| зак. схава́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
благоприя́тный
1. (способствующий) спрыя́льны; (удобный) зру́чны;
благоприя́тный слу́чай зру́чны вы́падак;
2. (благосклонный) прыхі́льны;
благоприя́тная реце́нзия прыхі́льная рэцэ́нзія;
3. (удачный) уда́лы, шчаслі́вы, до́бры;
благоприя́тный исхо́д уда́лы (шчаслі́вы) кане́ц;
благоприя́тные ве́сти до́брыя ве́сткі;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)