аа́зіс, -а, мн. -ы, -аў, м.
1. Месца ў пустыні, дзе ёсць вада і расліннасць.
Зялёны а. у моры пяскоў.
2. Аб чым-н., што з’яўляецца прыемным выключэннем на агульным фоне (перан.).
Культурны а.
|| прым. аа́зісны, -ая, -ае.
Аазісная расліннасць.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
правадні́к², -а́, мн. -і́, -о́ў, м.
1. Рэчыва, якое добра прапускае праз сябе або перадае электрычны ток, гук, цяпло.
Вада — цудоўны п. гуку.
2. перан. Перадатчык, пасрэднік у распаўсюджванні чаго-н.
Радыё — п. інфармацыі.
|| прым. правадніко́вы, -ая, -ае (да 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
По́жарка ’трэшчына на лёдзе’ (Сл. Брэс.), пожо́ра ’вада паверх лёду, верхаводка’ (ТС); параўн. абжо́ра ’вада паверх лёду’ (ЛА, 2), рус. обжо́р ’тс’, зажо́ра ’палонка’, ’яма’, зажо́ры ’талая вада пад снегам, у ямах на дарозе і палях’, чэш. požírka, požeradlo ’прадонне, глыбокае месца ў вадзе’. Узыходзіць да прасл. *žerdlo/*žьrdlo (гл. жарало), з якога ў некаторых дыялектах развілося значэнне ’крыніца’: параўн. укр. бойк. žereło ’крыніца’, польск. źródło ’тс’ і пад. У якасці назвы балота гэтая аснова ў рус. жорло́ ’правал; багністае месца на балоце’ (Куркіна, Этимология–1967, 132). Са значэння ’крыніца’, г. зн. ’вада, якая выступае з-пад зямлі’, развілося значэнне ’вада, якая выступае з-пад лёду ці снегу’. Параўн. яшчэ нажор.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
грэ́ты, ‑ая, ‑ае.
1. Дзеепрым. зал. пр. ад грэць.
2. у знач. прым. Цёплы, падагрэты. Грэтая вада.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ардына́р, ‑а, м.
Сярэдні за многа гадоў ўзровень вады ў рэчцы або вадаёме. Вада паднялася вышэй ардынара.
[Лац. ordinarius — звычайны.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
баржо́м, ‑у, м.
Лекавая мінеральная вада, якая атрымала назву ад горада Баржомі, дзе знаходзяцца крыніцы гэтай вады.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
рабаці́ніцца, ‑ніцца; незак.
Тое, што і рабацець. Кулі гудзелі, быццам пчолы каля вулля. Вада рабацінілася, кіпела. Няхай.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
рапа́, ‑ы, ж.
Спец. Вада салёных азёр, марскіх заліваў з высокай канцэнтрацыяй солей (выкарыстоўваецца ў лячэбных мэтах).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
цыркулява́ць, ‑люю, ‑люеш, ‑люе; незак.
Рабіць кругавы рух. кругаварот. Вада цыркулюе па трубках. Кроў цыркулюе па целе.
[Ад лац. circulus — круг.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
жёлоб жо́лаб, -ба м.; лата́к, -ка́ м.;
вода́ течёт по жёлобу вада́ цячэ́ па жо́лабу (латаку́).
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)