прыцямні́ць, ‑цямню, ‑цемніш, ‑цемніць; зак., што.
Зрабіць цямнейшым, трохі зацямніць. Прыцямніць лямпу. □ [Ліхтары] былі на высокіх, гладка абструганых слупах і гарэлі так ярка, што, здавалася, прыцямнілі месяц. Кулакоўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
раз’я́трыцца, ‑руся, ‑рышся, ‑рыцца; зак.
1. Моцна раздражніцца, раззлавацца, раз’юшыцца. Таго ж вечара Пракоп і раз’ятрыўся, што ператоўк усе гладышы, якія толькі былі. Вітка.
2. Моцна развярэдзіцца.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
рэпеты́тар, ‑а, м.
Той, хто рэпеціруе (у 2 знач.). Зімою, калі былі заняткі ў семінарыі, .. [Лынькоў] быў рэпетытарам гультаяватых і тупаватых панічоў — купецкіх і чыноўніцкіх сынкоў. С. Александровіч.
[Ад лац. repetitor — той, хто паўтарае.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
свірэ́па, ‑ы, ж.
Пустазелле, палявая шматгадовая расліна сямейства крыжакветных з жоўтымі кветкамі. Паміж зялёнага мора, якое хвалямі пералівалася на сонцы, месцамі былі спрэс жоўтыя плямы свірэпы. Гурскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сом, ‑а, м.
Вялікая прэснаводная драпежная рыба сямейства сомавых з вусамі і целам без лускі. Тут былі доўгія, як змеі, вугры, страшныя вусатыя самы, паласатыя скумбрыі. Арабей.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
тыднёвік, ‑а, м.
Разм. Выданне, якое выходзіць адзін раз на тыдзень. Летась у часопісах .. і ў тыднёвіку «Літаратура і мастацтва» былі надрукаваны лірычныя нататкі Янкі Брыля. «Полымя».
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
чэкі́сцкі, ‑ая, ‑ае.
Гіст. Які мае адносіны да чэкіста, належыць чэкісту. Чэкісцкая работа. Чэкісцкая група. □ Тут былі пагранічнікі, з дзесятак міліцыянераў, некалькі чалавек у чэкісцкай форме. Лынькоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
быць, цяпер. няма (у 3 ас. адз. л. ёсць); быў, была́, было́, былі́; бу́ду, бу́дзеш, бу́дзе; будзь; незак.
1. Жыць, існаваць, мець месца.
Быў чалавек і не стала.
Быў бы хлеб, а людзі знойдуцца (прыказка).
2. Прысутнічаць, знаходзіцца.
Б. на рабочым месцы.
3. Рабіцца, здарацца.
Учора быў град.
4.
З ас. адз. л.
бу́дзе. Ужыв. ў знач. цяперашняга часу: ёсць, маецца.
Яму будзе гадоў трыццаць.
5. Ужыв. як частка састаўнога выказніка.
Дзяўчына была ўрачом.
◊
Будзь (бывай) здароў — развітальны зварот з добрымі пажаданнямі.
Было ні было (разм.) — трэба рызыкнуць.
Што будзе, тое будзе (разм.) — аддацца на волю лёсу.
Як бы там (што б там) ні было — нягледзячы ні на што.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Бу́бня ’бубновая масць у картах’ (Нас.), бу́бы, бу́бна, бубня́ (Бяльк.). Рус. бу́бны, укр. бу́бна. Лічыцца запазычаннем з чэш. bubny ’тс’ (літаральна званочкі’, таму што на картах адпаведнай масці былі памаляваныя іменна званочкі). Унбегаун, BSL, 48 (2), 95–96; Шанскі, 1, Б, 209. Але Рудніцкі, 229 (услед за Агіенкам і іншымі), лічыць гэта не запазычаннем, а ўтварэннем прама ад бу́бен (матывацыя назвы тая ж).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
просло́йка ж.
1. (действие) прасло́йка, -кі ж., прасло́йванне, -ння ср., прапласто́ўванне, -ння ср.;
2. в др. знач. прасло́йка, -кі ж.;
в бе́лом мра́море бы́ли просло́йки други́х цвето́в у бе́лым ма́рмуры былі́ прасло́йкі і́ншых ко́лераў.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)