чтоб и что́бы союз

1. каб;

тороплю́сь, что́бы успе́ть на по́езд спяша́юся, каб паспе́ць на цягні́к;

2. в знач. част. каб; бада́й, бада́й бы;

чтоб э́того бо́льше не́ было каб гэ́тага больш не было́;

чтоб ты ло́пнул! бран. каб (бада́й) ты ло́пнуў!

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

дрыгвяны́, ‑ая, ‑ое.

Тое, што і дрыгвяністы. Але зноў бяда: дно было такое дрыгвяное, што ісці па ім не было ніякай магчымасці. Маўр. Адступаць можна было цяпер толькі праз гнілое, дрыгвяное балота. Мележ.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

отсу́тствие ср. адсу́тнасць, -ці ж.;

за отсу́тствием з-за адсу́тнасці;

в моё отсу́тствие калі́ мяне́ не было́, у маю́ адсу́тнасць;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

невтерпёж нареч., в знач. сказ. не хапа́е цярплі́васці;

ста́ло невтерпёж не хапі́ла цярплі́васці;

ждать бы́ло невтерпёж чака́ць не хапа́ла цярплі́васці.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

ця́жка нареч.

1. тяжело́; тя́жко;

не́сці было́ ц. — нести́ бы́ло тяжело́;

ц. ды́хаць — тяжело́ (тя́жко) дыша́ть;

2. тяжело́, тру́дно; тя́гостно, обремени́тельно;

3. тру́дно, тяжело́, тя́жко;

4. тяжело́, тя́гостно;

5. изнури́тельно; тяжело́;

6. тяжело́, тяжелове́сно;

2-6 см. ця́жкі;

◊ ц. сказа́ць — тру́дно сказа́ть

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

прыграні́чча, ‑а, н.

Прыгранічная тэрыторыя, зона. Тут было прыгранічча, мяжа з Польшчай, і дзесятку вясковых сем’яў было загадана выселіцца. Навуменка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

жы́тка ж., прост., в разн. знач. житьё ср.;

салда́цкая ж. — солда́тское житьё;

эх, і ж. была́! — эх, и житьё бы́ло!

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Астрыжо́нак ’коратка астрыжаны хлопец ці дзяўчына’ (Сцяц.). Нармальнае для беларускай мовы ўтварэнне астры́жанак, Таму тут, відаць, асновай было слова астрыжо́ны, якое суадносіцца з дзеясловам астрыгчы, але, магчыма, было запазычана з польск. ostrzyżony (з узнаўленнем р на месцы ш).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

нашто́, прысл.

1. пыт. 3 якой мэтай, для чаго.

Н. ты так робіш?

2. адноснае. Ужыв. як злучальнае слова ў даданых дапаўняльных сказах.

Папытайцеся ў яго, н. яму трэба было пераязджаць у горад.

3. у знач. часц. (звычайна ў спалучэнні са словам «ужо»). Ужыв. ў складаных сказах з адваротнай абумоўленасцю састаўных частак.

Н. ўжо быў добры чалавек Пракоп, а і той не стрымаўся.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

ва́рта², безас., у знач. вык.

1. з інф. Неабходна, трэба, мае сэнс.

Гэты фільм в. паглядзець.

Над гэтым в. добра падумаць.

2. каму. Па заслугах, так і трэба.

Яму в., не трэба было так рабіць.

3. з інф. У саставе складаных сказаў абазначае ўмову хуткага з’яўлення наступных падзей.

В. задумацца, як нахлынуць успаміны.

◊

Гэ́та нікуды не варта; куды гэта варта — вельмі дрэнна, непрыстойна.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)