заляце́ць, ‑лячу, ‑ляціш, ‑ляціць; ‑ляцім, ‑леціце, ‑ляцяць; зак.
1. Летучы, апынуцца далёка або высока. Заляцець на Месяц. // Летучы, апынуцца за чым‑н., за якім‑н. прадметам. Мяч заляцеў за плот. Самалёт заляцеў за хмару.
2. Уляцець, папасці куды‑н. Заляцела ў Васеў двор старая варона. Курто. Толькі суседзі яшчэ пільнавалі свае хаты, каб якая-небудзь выпадковая іскра не заляцела на іх стрэхі. Шамякін.
3. У час палёту наведаць якое‑н. месца, спыніцца ненадоўга. Самалёт заляцеў, каб забраць пошту. // перан. Разм. Спяшаючыся, забегчы мімаходам да каго‑н. У спешцы Гуз пераблытаў і, замест таго, каб трапіць на кармакухню, заляцеў у радзілку. Шахавец.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
праляце́ць, -лячу́, -ляціш, -ляціць; -ляцім, -леціце́, -ляця́ць; -ляці; зак.
1. Лецячы, перамясціцца на якую-н. адлегласць.
П. семсот кіламетраў.
2. што. Лецячы, прамінуць што-н.
Самалёт праляцеў горы.
3. Хутка праехаць, прайсці, мінуць (разм.).
Праляцеў курёрскі поезд.
Незаўважна праляцеў адпачынак.
4. (1 і 2 ас. не ўжыв.), перан. Мільгануць, пранесціся (разм.).
Маланкай праляцела думка.
|| незак. пралята́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
|| наз. пралёт, -у, М -лёце, м. (да 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
курс¹, -у, мн. -ы, -аў, м.
1. Напрамак руху, шлях (карабля, самалёта і пад.).
Самалёт узяў к. на поўдзень.
2. перан. Кірунак якой-н. палітычнай, грамадскай дзейнасці.
К. на раззбраенне.
Знешнепалітычны к.
3. Цана, па якой прадаюцца (купляюцца) каштоўныя паперы, валюта.
Валютны к.
Змагацца за ўстойлівы к. рубля.
◊
У курсе чаго (быць) і ў курс чаго (увайсці, увесці) — пра дасведчанасць у чым-н.
|| прым. курсавы́, -а́я, -о́е.
К. рух.
Курсавая табліца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
бура́н, ‑у, м.
Моцны вецер, які паднімае хмары сухога снегу або пяску; снежная бура, завея, завіруха (звычайна ў стэпах, на адкрытых месцах). Потым налятае буран, і Міцька падае разам са слупам. Кулакоўскі. Пераскочыць зверху пясчаны буран не ўдасца: самалёт не падымаецца на такую вышыню. Шыцік.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ястрабо́к 1, ‑бка, м.
1. Памянш. да ястраб.
2. Разм. Савецкі самалёт-знішчальнік. Росцік яшчэ доўга ўглядаўся ў неба, але яму так і не давялося больш убачыць маленькага савецкага ястрабка. «Маладосць».
ястрабо́к 2, ‑бку, м.
Шматгадовая травяністая расліна сямейства складанакветных. Ястрабок лугавы. Ястрабок парасоністы.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
тара́ніць несов., в разн. знач. тара́нить;
т. сце́ны крэ́пасці — ист. тара́нить сте́ны кре́пости;
т. самалёт во́рага — тара́нить самолёт врага́;
т. абаро́ну праці́ўніка — тара́нить оборо́ну проти́вника
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
перахва́тчык, ‑а, м.
Той, хто перахватвае што‑н. Самалёт-перахватчык. □ — Падняць перахватчыкаў... — усхвалявана загадаў начальнік галоўнага каманднага пункта. Алешка. Быў знаёмы з плытагонамі, прыходзіў у захапленне ад перахватчыкаў, смелых і дужых людзей, якія дапамагалі плытагонам прыстаць да берага, а потым правесці каравая плытоў пад мост. Маўзон.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пла́ўны, ‑ая, ‑ае.
Роўны, без рэзкіх пераходаў (аб рухах, гуках і пад.). Шырокі і плаўны круг зрабіў самалёт над полем. Краўчанка. Саша плаўнаю хадою пайшла да дзвярэй. Пестрак. У вялікай рэстараннай зале іграў аркестр, а сюды даляталі толькі прыглушаныя, плаўныя гукі, якія танулі ў вясёлым гармідары. Навуменка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прырулі́ць, ‑рулю, ‑руліш, ‑руліць; зак.
Разм.
1. Кіруючы рулём, пад’ехаць куды‑н., дасягнуць якога‑н. месца. Каля гадзіны ночы [Шэмет] прыруліў к плоту каля старшынёвай хаты ў Якімаўцы. Лобан.
2. што. Кіруючы рулём, падвесці што‑н. куды‑н., да якога‑н. месца. Прыруліць самалёт на ўзлётную паласу.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
рэакты́ўны¹, -ая, -ае (спец.).
1. гл. рэактывы.
2. Які мае адносіны да ўтварэння такога руху, пры якім на цела, што рухаецца, дзейнічае сіла выцякаючага з яго струменя газу, пары, накіраваная ў бок, супрацьлеглы руху.
Р. рух.
Р. рухавік.
Р. самалёт (з рэактыўным рухавіком). Рэактыўная артылерыя.
3. Здольны рэагаваць на знешнія ўздзеянні, які наступае пад уплывам знешніх уздзеянняў.
Р. стан (расстройства псіхічнай дзейнасці, выкліканае эмацыянальным узрушэннем).
|| наз. рэакты́ўнасць, -і, ж. (да 3 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)