цыні́чнасць, ‑і, ж.
Уласцівасць цынічнага. Цынічнасць учынку. □ Гогаль разам з тым бачыць цынічнасць куплі і продажу ў шлюбных адносінах у камедыі «Жаніцьба». «Полымя».
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
звя́зка, -і, ДМ -зцы, мн. -і, -зак, ж.
1. Некалькі аднародных прадметаў, звязаных разам.
З. ключоў.
З. кніг.
2. Сухажылле, якое змацоўвае асобныя часткі шкілета, асобныя органы цела.
Расцяжэнне звязак.
Галасавыя звязкі.
3. У граматыцы: дапаможнае слова, якое ўтварае частку выказніка.
|| прым. звя́зачны, -ая, -ае (да 3 знач.) і звя́зкавы, -ая, -ае (да 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
по́бач.
1. прысл. Адзін каля аднаго.
Мужчыны ішлі п.
2. прыназ. з Р. Блізка каля каго-, чаго-н., поруч з кім-, чым-н.
Ісці п. воза.
◊
Побач з (са), прыназ. з Т —
1) зусім блізка ля каго-, чаго-н.
Наша хата стаіць п. са школай;
2) адначасова, разам з чым-н.
П. са складаннем слоўніка праводзілася манаграфічнае апісанне лексікі.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Ро́йна ’разам’ (карэліц., Сцяшк. Сл.), ро́йны ’густы’ (Яруш.). Да рой 1 у выніку пераносу семантыкі.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
канспіраты́ўнасць, ‑і, ж.
Уласцівасць канспіратыўнага. Але, з другога боку, нам абрыдзела наша стоенасць і канспіратыўнасць. Капітан Мазурэнка патрабуе, каб мы [разведчыкі] не сыходзіліся разам. Навуменка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ По́спал ’разам, побач, сумесна, супольна’ (глус., Янк. Мат.: Байк. і Некр.), ’запар’ (мус., Янк. Мат.; калінк., З нар. сл.), поснасць ’тс’, ’папалам’ (Гарэц., Др.-Падб., Нас.; віл., Сл. ПЗБ; стол., Сл, Брэс.), посполь, посполь ’запар, падрад’ (ТС; дзятл., Сцяшк. Сл.), ’скрозь’ (ТС), ст.-бел. посполу ’разам, супольна, сумесна’ і ’побач’ (Сл. Скар.), укр. пасіі іл / поспіль ’тс’. польск. pospał, pospałem, pospolnie ’разам, агулам’, ст.-польск. pospołu ’тс’ (з XIV ст.), н.-луж. pospał, pospołu, ъ‑луж. pospołu ’тс’. чэш. pospolu ’тс’. Вытворнае ад *polь ’палова’ > *уь/эо/ъ ’палова ад цэлага, род, пол (мужчынскі, жаночы)’, параўн. славен. spoi ’тс’. У першасным значэнні — ’злучэнне дзвюх палавінак разам, спалучэнне, размяшчэнне іх побач’, параўн. супольны ’агульны’. Адвербіялізаваны субстантыў. Булыка (Запазыч., 255) лічыць ст.-бел. посполу запазычаннем з польск. pospołu, сумнеўна.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
бу́хкаць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак.
Разм. Часта, раз за разам бухаць. Аркестр іграў факстрот, часта і гулка бухкаў барабан, звінелі і бразгаталі медныя талеркі. Хадкевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
адгаласі́ць, ‑лашу, ‑лосіш, ‑лосіць; зак.
Праплакаць, галосячы, пэўны час. [Параска] ужо слаба помніць, як забіралі ў [панскі] двор Язэпку, затое па Васільку адгаласіла разам з маткаю. Якімовіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
новапрызна́чаны, ‑ая, ‑ае.
Якога толькі што, нядаўна прызначылі. Новапрызначаны камандзір. □ Вясёлая, гаваркая, прынадная дзяўчына як з неба звалілася разам з бацькам сваім, новапрызначаным лесніком. Мележ.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
радыёру́пар, ‑а, м.
Рэпрадуктар у выглядзе рупара. Разам з цёплым і духмяным паветрам у пакой уварваліся аддаленыя гукі радыёрупара: маскоўскія дыктары перадавалі апошнія паведамленне. Ракітны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)