пада́тны, ‑ая, ‑ае.
Тое, што і падатлівы (у 1 знач.). Тут пад нагамі была ўжо не падатная багна.., а цвёрды, надзейны грунт. Мележ.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
по́цемкі, ‑аў.
Тое, што і поцемак. У лесе быў яшчэ снег; бялеў і хрупаў пад нагамі, разганяючы дурныя страхі цішы і поцемкаў. Гарэцкі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
бо́сы, ‑ая, ‑ае.
Неабуты, з голымі нагамі; басаногі. Босыя, паколатыя і падрапаныя пожняю ногі асцярожна ступаюць па гладкай, убітай, як ток, сцежцы. Мележ.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
быдля́чы, ‑ая, ‑ае.
Разм. Які мае дачыненне да быдла. Гразь была густая, чорная, як дзёгаць, размешаная паляшуцкімі лапцямі, быдлячымі і конскімі нагамі. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Вадаме́ры, вадаме́рнікі ’мошкі ў выглядзе павукоў з доўгімі нагамі’ (КЭС; Інстр. II), вадаме́рка ’тс’ (КТС). Рус. водомерка ’Hydrometra, даўганожка, вадзяны павук’. Да вада і мераць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
верте́ться в разн. знач. круці́цца, вярце́цца;
◊
верте́ться под нога́ми круці́цца (блы́тацца) пад нага́мі;
верте́ться на языке́ круці́цца (вярце́цца) на языку́.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Тарало́м ’тарчма (ТСБМ, Янк. 3.), ’тарчма, у беспарадку, дагары нагамі’ (Сцяшк. Сл.). Прыслоўе ад назоўніка тарала́ (гл. папярэдняе слова) па тыпу старчаком (гл. старчак) і пад.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
папаме́раць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., што і чаго.
Разм. Мераць доўга, неаднаразова; памераць многа чаго‑н. [Уладзімір:] — Эх, колькі я сваімі нагамі папамераў зямлі! Скрыган.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
кля́ты, ‑ая, ‑ае.
Якога клялі, пракліналі; ненавісны. Тут пад нагамі была ўжо не падатная багна, не клятая.. чорная гразь, а цвёрды, надзейны грунт. Мележ.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ Паблэ́нтацца ’лежачы, перабіраць нагамі (пра дзіця)’ (Сл. ПЗБ). Аўтары слоўніка параўноўваюць з польск. poplątać się ’паплесціся’. Але для тлумачэння ‑б‑ трэба, відавочна, прыняць кантамінацыю з бел. блытаць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)