Трва́лы ‘моцны, які можа вытрымаць’, трваць ‘працягвацца, існаваць (пра звычай)’, ‘быць ва ўжытку, доўга служыць (пра хамут і інш.)’ (Нас.), трва́ла пагода ‘добрае надвор’е’ (свісл., ЛА, 5), ст.-бел. трвалый ‘моцны, надзейны, стойкі’, трвати ‘трываць’ (1507 г., ГСБМ). Са ст.-польск. trwały ‘моцны, устойлівы, сталы’, ад trwać ‘трываць’ (Булыка, Лекс. запазыч., 197). Параўн. таксама трыва́лы (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Бядзёлы ’моцны’ (Шат.). Метатэза з дзябёлы (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Крамлі́вы ’моцны як крамень’ (Сцяшк.). Гл. крэмень.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Тру́бес ‘галашэнне, моцны плач’ (ТС). Гл. труб.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
мамалы́га, ‑і, ДМ ‑лызе, ж.
Каша з кукурузнай мукі. Жыве дагэтуль [у памяці Алеся] моцны і радасны пах гарачай мамалыгі, якую ён, усемагутны брат, спрытна накройвае ніткай. Брыль.
[Рум. mămăligă.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
смяро́тны, -ая, -ае.
1. Які жыве не вечна, якога чакае смерць.
Усе людзі смяротныя.
2. Які выклікае смерць.
Смяротная доза яду.
3. Тое, што і смертны (у 3 знач.).
С. прысуд.
Смяротная кара.
4. перан. Крайні ў сваім праяўленні, вельмі моцны.
Смяротная нуда.
|| наз. смяро́тнасць, -і, ж.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
упо́рный
1. (служащий для упора) упо́рны;
2. (стойкий) упа́рты, цвёрды; (настойчивый) насто́йлівы;
3. (крепкий, твёрдый) уст. непада́тлівы, цвёрды, мо́цны;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Пло́тны ’дзябёлы, тоўсты’ (Ян.), ’добра складзены’ (ТС), параўн. паўн.-рус. плотный (арханг. плотно́й) ’цвёрды (аб зямлі), нядрузлы, моцны, непранікальны’, арханг. ’моцны (дождж)’, славен. poltén ’плоцевы’, ’юрлівы’. Прыметнік (стараж.-рус. плътьнъ) ад прасл. *plъtь > бел. плоць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
мінамётны, ‑ая, ‑ае.
Які мае адносіны да мінамёта. Мінамётны абстрэл. □ Старанна замаскіраваныя агнявыя кропкі ворага адкрылі моцны кулямётны і мінамётны агонь. Колас. // Узброены мінамётамі. Мінамётны ўзвод. Мінамётная часць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
разло́мваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак.
1. Незак. да разламаць.
2. безас. Пра моцны боль у якой‑н. частцы цела. Круціла ў галаве, разломвала ад болю ўсю спіну. Дамашэвіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)