прамо́клы, ‑ая, ‑ае.
Насычаны вільгаццю; намоклы. [Зыбін] уваліўся ў пакой абляпаны граззю да пояса, у прамоклым нашчэнт, калісьці белым кажусе. Мележ. // Мокры ад дажджу, сырасці і пад. Можна сабе ўявіць, што павінны былі адчуць гэтыя прамоклыя, схаладзелыя людзі. Маўр. Прамоклыя наскрозь дрэвы сыпалі на бліскучы асфальт, на рабыя лужыны вялае парыжэлае лісце. Адамчык.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
лунь, ‑я, м.
1. Драпежная птушка сямейства ястрабіных, з шаравата-белым апярэннем у дарослых самцоў; мышалоў. Балоты лунь. Палявы лунь.
2. Абл. Белы балотны туман. Бялее ўсход, на паплавах і ў полі паднімаецца лунь. Гартны. Белы лунь уцякае з узвышша-гары, Пракладае дарогу для сонца. А. Александровіч.
•••
Сівы як лунь гл. сівы.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
эма́левы, ‑ая, ‑ае.
1. Які мае адносіны да эмалі (у 1 знач.). Эмалевыя фарбы. // Зроблены з эмалі; пакрыты, упрыгожаны эмаллю. Саша выняў з маленькай верхняй кішэні пінжака невялікую рубінавую зорачку з белым эмалевым галубком і ўрачыста падаў яе дзяўчынцы. Краўчанка.
2. Які звязаны са спосабам атрымання эмалі (у 2 знач.). Эмалевая тэхніка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Лысу́ха ’балотная птушка атрада пастушковых з шаравата-чорным апярэннем і голым ярка белым участкам скуры на лбе, Fulica atra’ (Анік., Дразд., ТСБМ); лысоха ’тс’ (гом., Мат. Гом.; Федз.–Доўб.). Да лы́сы (гл.). Параўн. лы́ска. Булахоўскі (Вибр. пр., 3, 221) прыводзіць іншыя ўсх.-слав. назвы гэтай птушкі: лысена, лысана, лыс.
Лы́суха ’высокае месца, дзе нічога не расце’ (малар., Нар. лекс.), ’неўрадлівая пясчаная глеба’ (івац., Жыв. сл.; пруж., КЭС), лысу́ха ’абложная зямля’ (светлаг., петрык., ДАБМ; паўд.-мін., Лемц.). Да лы́сы (гл.). Аб суфіксе гл. Сцяцко (Афікс. наз., 124).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
бялі́ць, бялю́, бе́ліш, бе́ліць; бе́лены; незак., што.
1. Пакрываць вапнай, мелам, робячы белым.
Б. печ.
2. Дасягаць белізны чаго-н. шляхам спецыяльнай апрацоўкі.
Б. палотны на сонцы.
3. Знімаць шкуру з забітай жывёліны, кару са ствала дрэва.
Б. авечку.
|| зак. вы́беліць, -лю, -ліш, -ліць; -лены (да 1 і 2 знач.), набялі́ць, -бялю́, -бе́ліш, -бе́ліць; -бе́лены (да 2 знач.) і пабялі́ць, -бялю́, -бе́ліш, -бе́ліць; -бе́лены (да 1 знач.); наз. пабе́лка, -і, ДМ -лцы, ж. (да 1 знач.).
|| звар. бялі́цца, бялю́ся, бе́лішся, бе́ліцца; зак. набялі́цца, -бялю́ся, -бе́лішся, -бе́ліцца (да 2 знач.).
|| наз. бяле́нне, -я, н.
|| прым. бялі́льны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
апра́тка, ‑і, ДМ ‑тцы; Р мн. ‑так; ж.
Разм. Тое, што і вопратка. А маладзенькія ялінкі Пад белым пухам чуць заметны; Яны так мілы, так прыветны, Бы тыя красачкі-дзяўчаткі, Надзеўшы гожыя апраткі. Колас. Стала холадна адразу ўсяму, і здавалася, што цела толькі пад адным кажухом, што на ім няма больш ніякай апраткі. Пташнікаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
лысу́ха, ‑і, ДМ ‑сусе, ж.
1. Вадаплаўная птушка атрада пастушковых з шаравата-чорным апярэннем і голым ярка-белым участкам скуры на лбе.
2. Разм. З белай плямай на лбе (пра карову, цяля і інш.). На вуліцы працяжна і зычна зайграў у свой берасцяны рог пастух Даніла; яму дружна адгукнуліся рагулі і лысухі. Якімовіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
просло́йка ж.
1. (действие) прасло́йка, -кі ж., прасло́йванне, -ння ср., прапласто́ўванне, -ння ср.;
2. в др. знач. прасло́йка, -кі ж.;
в бе́лом мра́море бы́ли просло́йки други́х цвето́в у бе́лым ма́рмуры былі́ прасло́йкі і́ншых ко́лераў.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
◎ Паруча́йнік 1 ’птушка атрада сеўцападобных з буравата-шэрай спінкай і белым брушком’. Рус. поручейник ’тс’. Этымалагічна тое ж, што і паручайнік 2. Семантыка празрыстая, таму што гэта птушка з атрада кулікоў, якія трымаюцца каля вады.
◎ Паруча́йнік 2 ’род шматгадовых травяністых раслін сямейства парасонавых з_ белымі кветкамі, сабранымі ў выглядзе складанага парасоніка’ (ТСБМ), ’расліна Sium L.’ (Кіс.), паручайніка ’расліна Catabrosa P. В.’ (Кіс.). Рус. поручейник ’расліна Sium L.’ Дэрыват з суф. ‑ік ад пару чайньКру чай, таму што гэтыя расліны растуць каля вады або ў вадзе. Параўн. славац. potočnik ’расліна Sium L.’, чэш. poiočnik ’расліна Berula’ (гл. Махэк, Jména rostl., 159).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
пераво́зчык, ‑а, м.
1. Той, хто займаецца перавозам цераз раку, возера.
2. Той, хто займаецца якімі‑н. перавозкамі.
3. Птушка сямейства сяўцоў з шаравата-бурай спінкай і белым брушкам. (Назва дадзена за манеру пералятаць са свістам з берага на бераг над самай вадой.) Асабліва багата на Піншчыне кулікоў. Тут прадстаўлены амаль усе асноўныя іх віды — кнігаўкі, турухтаны, .. перавозчыкі. В. Вольскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)