Па́шпарт ’дакумент для пасведчання асобы’, ’пасведчанне з асноўнымі звесткамі пра прадмет, машыну’ (ТСБМ, Сл. ПЗБ), ’білет, пропуск’ (Шпіл.), ст.-бел. пашпортъ ’пашпарт’ (1638 г.) запазычаны са ст.-польск. paszport, якое са ст.-франц. passeport ’тс’ (Булыка, Лекс. запазыч., 35; Кюнэ, 86).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

самапава́га, ‑і, ДМ ‑вазе, ж.

Павага да самога сябе, да сваёй асобы. Пісьменны [Янка Брыль] вельмі ахвотна, у поўны голас, у поўную сілу таленту раскрывае тую праўду жыцця, якая ўзнімае самапавагу чалавека. Гіст. бел. сав. літ.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

імунітэ́т, -у, М -тэ́це, м. (спец.).

1. Неўспрымальнасць арганізма да заражэння хваробамі.

Набыты і.

Выпрацаваць і. супраць чаго-н. (таксама перан.: здольнасць процістаяць чаму-н.).

2. Выключнае права, якое даецца пэўным асобам, не падпарадкоўвацца некаторым агульным законам.

Дыпламатычны і. (недатыкальнасць асобы, памяшканняў дыпламатаў).

|| прым. іму́нны, -ая, -ае (да 1 знач.) і імунітэ́тны, -ая, -ае.

Імунная рэакцыя арганізма.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

архі́ў, -хі́ва, мн. -хі́вы, -хі́ваў, м.

1. Установа, якая зберагае, сістэматызуе і апісвае старадаўнія дакументы, графічныя помнікі мінулага.

Здаць у а. (таксама перан.: прызнаць устарэлым, малапатрэбным).

2. Аддзел установы, дзе захоўваюцца старыя дакументы.

3. Збор рукапісаў, лістоў і пад., што маюць дачыненне да дзейнасці якой-н. установы ці асобы.

А. інстытута.

А.

Якуба Коласа.

|| прым. архі́ўны, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

эстэ́тыка, -і, ДМ -тыцы, ж.

1. Філасофскае вучэнне пра сутнасць і формы прыгожага ў мастацкай творчасці, у прыродзе і жыцці, пра мастацтва як асобы від грамадскай ідэалогіі.

Курс эстэтыкі.

2. Сістэма чыіх-н. поглядаў на мастацтва.

Э.

М.

Багдановіча.

3. Прыгажосць, мастацкасць у афармленні, арганізацыі чаго-н.

Э. сталіцы.

|| прым. эстэты́чны, -ая, -ае.

Эстэтычныя тэорыі.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

вы, вас, вам, вас, вамі, аб вас; адз. ты; займ. асаб. 2 ас. мн.

Ужываецца пры звароце да некалькіх асоб, а таксама як форма ветлівага звароту да адной асобы.

•••

Быць з кім на вы гл. быць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

вы́барны, ‑ая, ‑ае.

1. Які замяшчаецца шляхам выбараў. Выбарная пасада. Выбарныя органы.

2. Абраны на якую‑н. пасаду галасаваннем. Выбарныя асобы. // у знач. наз. вы́барны, ‑ага, м. Асоба, упаўнаважаная прыняць удзел у непрамых выбарах. Савет выбарных.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

аз, аза, м.

1. Старадаўняя назва літары «а». Аз, букі, ведзі... — а, б, в...

2. займ. У царкоўнаславянскай мове — назва першай асобы адз. ліку.

3. толькі мн. (азы́, азо́ў). Самы пачатак.

•••

Пачаць з азоў гл. пачаць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

няду́жы, ‑ая, ‑ае.

Слабы фізічна; хваравіты. Рэдкія асобы заставаліся пры хатах: дзе бабулька старая з дзіцём, дзе нядужы дзядок. Гартны. Падкасіла старога настаўніка хвароба.. Ён два месяцы праляжаў у ложку і цяпер яшчэ быў нядужы. Шамякін.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

паражэ́нства, ‑а, н.

1. Палітыка, накіраваная на паражэнне ў вайне ўрада сваёй краіны.

2. Настрой асобы або групы людзей, які праяўляецца ў песімістычных адносінах да якой‑н. ідэі, думкі, да магчымасці здзяйснення чаго‑н. і пад.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)