перадсэ́рдзе, ‑я, н.

Верхняя (правая і левая) частка сэрца, куды наступае кроў з вен.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

сэрцападо́бнік, ‑а, м.

Марскі пласцінашчэлепны малюск у ракавіне, які па форме нагадвае сэрца ​1.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

эндака́рд, ‑а і эндака́рдый, ‑я, м.

Спец. Слой эпітэлію, які высцілае ўнутры поласць сэрца.

[Ад грэч. éndon — унутры і kardía — сэрца.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

перапо́ўніцца, ‑ніцца; зак.

Напоўніцца, запоўніцца звыш меры. Рэчка перапоўнілася. Страўнік перапоўніўся. // перан. Стаць поўнасцю ахопленым, празмерна напоўненым якімі‑н. пачуццямі, перажываннямі і пад. Сэрца перапоўнілася радасцю. □ Чулае дзіцячае сэрца перапоўнілася болем да краю. Якімовіч.

•••

Чаша цярпення перапоўнілася гл. чаша.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ледзяне́ць, ‑ею, ‑ееш, ‑ее; незак.

1. (1 і 2 ас. не ужыв.). Пакрывацца зверху лёдам. Зіма ніяк не клалася на зямлю — з неба імжэў дождж са снегам, на эстакадзе рабілася коўзка, а ўначы пры марозе ўсё ледзянела. Карамазаў.

2. Станавіцца халодным як лёд, мерзнуць, дубець. Рукі ледзянеюць. // перан. Нямець, заміраць (ад страху, жаху і пад.). Сэрца ледзянее.

•••

Кроў ледзянее (у жылах) гл. кроў.

Сэрца ледзянее гл. сэрца.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

сашчамі́цца, ‑шчэміцца; зак.

Разм.

1. Шчыльна злучыцца, самкнуцца (пра зубы, пальцы і пад.). Пальцы Дразда сашчаміліся на гашэтцы, ажно пабялелі. Хомчанка.

2. перан. Адчуць боль, цяжар пад уплывам якога‑н. пачуцця (пра сэрца, душу). [Зарубчык:] — Нядобра сашчамілася ў мяне сэрца. Скрыган.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Праніка́ць ’ныць (пра сэрца)’ (навагр., Сл. ПЗБ). Паводле аўтараў слоўніка, з польск. przenikać ’пранікаць, пранізваць’. Але ні фанетычных, ні семантычных падстаў для гэтага няма. Відаць, гэта канкрэтызацыя значэння пранікаць (< нікаць, гл.) ’пранізваць’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

а́стма, ‑ы, ж.

Прыступы задышкі ў выніку хваробы сэрца або бронхаў. Бранхіяльная астма. Сардэчная астма.

[Ад грэч. asthma — задышка.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

жаўту́шнік, ‑у, м.

Лекавая расліна сямейства крыжакветных, з якой здабываецца прэпарат, што ўздзейнічае на сэрца.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

зныць, зныю, знаеш, зные; зак.

Стаміцца, змучыцца душэўна. Зныла, збалела сэрца ад бесперапынных спадзяванняў. Кулакоўскі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)