Вы́зверыць (вочы) (БРС, КТС). Гл. вызверыцца.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Зе́кры ’вочы’ абл. (ТСБМ), тураў. зе́кра ’пашча (у рыбы)’, ’губы’. Ст.-рус. зекрый ’блакітнавокі’ (XIII–XV стст.), изекрый (XV ст.) ’блакітны, блакітнавокі’. Параўн. зікраты, зіґраты, зеґраты ’вірлавокі’, зэ́ґры ’вочы’ (Сл. паўн.-зах.). Укр. уст. дыял. зі́кри ’касыя вочы’ (Жэлях.), зікратий ’белавокі’ (Грынч.). Аднясенне да кораня зірк, зрок (гл.) з метатэзай выклікае пэўныя цяжкасці (Фасмер, 2, 92, 94). Няясна.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

му́тны, -ая, -ае.

1. Пра вадкасці: непразрысты, нячысты, каламутны.

М. раствор.

Мутная вада.

2. Пацямнелы, замутнены.

Мутныя вочы.

Мутнае шкло.

3. перан. Недастаткова выразны, незразумелы, неабгрунтаваны (разм.).

Мутная размова.

|| наз. му́тнасць, -і, ж.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

Ву́рочкі экспр. ’вочы’ (КСТ). Гл. вы́рачкі, вы́рачыць.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

прыплю́шчыцца, ‑чуся, ‑чышся, ‑чыцца; зак.

Прыкрыцца павекамі (пра вочы). Загадчык аблана пазяхнуў, і вочы яго зноў патухлі і прыплюшчыліся. Шамякін. // Прыплюшчыць вочы. — Што знарок? — прыплюшчылася Лёдзя і прыўзнялася на руках. Карпаў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Лупакі́ (іран.) ’вочы’ (Сцяшк.). Да лу́па 3 (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

ашкляне́ць, ‑ее.

Стаць падобным на шкло; застыць (пра вочы). І раптам Сярожкавы вочы ажно ашклянелі ад здзіўлення. Васілёнак.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

вало́шка, -і, ДМ -шцы, мн. -і, -шак, ж.

Травяністая расліна сямейства складанакветных, якая расце ў жыце і іншых злаках і цвіце сінімі кветкамі; васілёк.

|| прым. вало́шкавы, -ая, -ае.

Валошкавыя вочы (сінія, колеру валошкі).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

пра́гны, -ая, -ае.

1. Які моцна хоча, прагне чаго-н.

П. да грошай.

Прагна (прысл.) слухаць (перан.). П. да ведаў.

2. Які выказвае прагнасць (у 1 знач.).

Прагныя вочы.

3. Скупы, жадлівы.

П. чалавек.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

напла́каць, -пла́чу, -пла́чаш, -пла́ча; -пла́ч; зак.

1. што і чаго. Праліць нейкую колькасць слёз (разм.).

2. што. Плачучы, давесці да чырвані, прыпухласці (вочы).

◊

(Як) кот наплакаў (разм., жарт.) — пра вельмі малую колькасць чаго-н.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)