падцячы́, ‑цячэ; пр. падцёк, ‑цякла, ‑ло; зак.
1. Нацячы пад што‑н. Падцякла вада пад камень.
2. Падпухнуць ад падскурнага кровазліцця. Падцякло вока.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прысарамаці́ць, ‑мачу, ‑маціш, ‑маціць; зак., каго-што.
Разм. Трохі пасарамаціць. Гарасім прысарамаціў майстра, і той пасля гэтага не меў на яго вока. Якімовіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
*Ачка́ты, очка́ты ’пра чалавека з вялікімі вачыма’ (КСТ). Ад очко́ (вочко́, гочко́) ’вока, вочка’ (Клім., Шур, вусн. паведамл.), суфіксацыя як у насаты, губаты і да т. п.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
бэ́сціцца, бэшчуся, бэсцішся, бэсціцца; незак.
Разм.
1. Аддавацца распусце, распуснічаць. [Лука Якубавіч:] — Вока за.. [моладдзю] патрэбна, увага ёй, каб не бэсцілася залішне. Хадкевіч.
2. Зал. да бэсціць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
слязні́ца, ‑ы, ж.
1. У старажытным Рыме — пасудзінка, у якую збіралі слёзы, калі плакалі па нябожчыку.
2. Слёзны мяшок каля вока, дзе збіраюцца слёзы.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
гаспада́рчы, -ая, -ае.
1. Які мае адносіны да вядзення гаспадаркі, да эканамічнага, вытворчага боку справы.
Гаспадарчыя арганізацыі.
Гаспадарчыя поспехі.
2. Які мае адносіны да вядзення гаспадаркі, патрэбны для яе вядзення.
Гаспадарчыя турботы.
Г. інвентар.
Гаспадарчыя тавары.
3. Даходны, рацыянальны.
Г. падыход да выкарыстання прыродных багаццяў.
4. Уласцівы гаспадару (у 2 знач.).
Гаспадарчае вока.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Во́нчык, во́чнік ’сушаніца лясная, Gnaphalium silvaticum L.’ (Кіс.). Няясна. Магчыма, ад вока, як рус. очанка ’Euphrasia’ (Фасмер, 3, 177), з першапачатковай формай вочнік, адкуль потым, як рэзультат метатэзы, вончык.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
жадзён, ‑дна, ‑дно; мн. ‑дны; чаму.
Разм. Які церпіць нястачу ў самым неабходным, ахвочы да чаго‑н. У тыя дні былі жадны Скарынцы чэрствай хлеба. Глебка. Вадзе жадна, узлёгшы на сухое зала, Сяліба наша сумавала. Лужанін.
•••
Жадзён на вока — пра зайздроснага, сквапнага чалавека. Працаваў не вельмі ён, І на вока быў жадзён: Сена ўбачыць на гумне, — Хоць вазок падкіньце мне! Броўка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пацяша́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак., каго.
1. Весяліць, забаўляць. Бывала, калі мы ішлі са школы, Антось да самага броду пацяшаў нас рознымі выдумкамі. Чарнышэвіч.
2. Разм. Суцяшаць, супакойваць, абнадзейваць. — Гэты пан лепшы, дасць вопратку, — пацяшаў бацька, хоць сам у гэта ні кропелькі не верыў. Пальчэўскі. «Нічога, каток, — пацяшае .. [бабка], — бывае яшчэ і горш...» Брыль.
•••
Пацяшаць вока — тое, што і цешыць вока гл. цешыць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
паро́мшчык, ‑а, м.
Перавозчык на пароме. Паром з адзінокай постаццю паромшчыка памалу адчаліў ад берага і пачаў павольны, здалёк ледзь прыкметны для вока рух. Краўчанка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)