самаса́д, ‑у, М ‑дзе, м.
Тытунь свайго пасеву і хатняй апрацоўкі. — Мой тытунь рэдка хто вытрымлівае, — сказаў.. [Хама], пілі я закашляўся, пацягнуўшы самасаду. Сергіевіч. — Давай перакурым, — прапанаваў Клім. — Сёлета ў мяне самасад на славу ўдаўся. Шахавец.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
працаёмкі, ‑ая, ‑ае.
Які патрабуе вялікай затраты працы. — А сто гектараў ільну.. хто будзе даглядаць? — запярэчыла Марына Міхайлаўна. — Вы ведаеце, якая гэта працаёмкая культура! Паслядовіч. А буракі — культура працаёмкая, яна патрабуе дакладнай і маруднай апрацоўкі. Пестрак.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ку́зня, ‑і, ж.
Майстэрня або цэх для апрацоўкі металу коўкай. З самай раніцы і да позняга вечара з кузні даносіўся перазвон малаткоў. Даніленка. // Высок. Пра месца, дзе ствараецца што‑н. вельмі важнае, каштоўнае. Універсітэт — кузня кадраў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
чыставы́, ‑ая, ‑ое.
1. Перароблены, перапісаны начыста; выпраўлены. У чыставым рукапісе камедыі [«Паўлінка»] драматург імкнецца выразней падкрэсліць, што Адольф — бессаромны лгун. Ярош. // Прызначаны для запісаў начыста. Чыставы сшытак.
2. Спец. Прызначаны для канчатковай апрацоўкі дэталей. Чыставы разец.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
шліфава́льны, ‑ая, ‑ае.
1. Прызначаны для апрацоўкі чаго‑н. шліфаваннем. Шліфавальная машына. □ — Будзе ехаць хто ў Мінск, папрасіце купіць ліст шліфавальнай паперы і бутэльку палітуры. Пальчэўскі.
2. Які ўтвараецца, атрымліваецца пры шліфаванні. Шліфавальны пыл. Шліфавальныя адходы.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ме́дны, -ая, -ае.
1. гл. медзь.
2. Які мае адносіны да здабычы і апрацоўкі медзі.
Медная прамысловасць.
3. Зроблены з медзі.
Медныя грошы.
4. Колеру медзі, чырвона-жоўты.
М. твар ад прыморскага загару.
○
Медны век — пераходны перыяд ад неаліту да бронзавага веку, калі пачынаюць з’яўляцца металічныя вырабы з медзі.
◊
Медны лоб (разм., пагард.) — пра ўпартага, бесталковага чалавека.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Но́рма ў розных значэннях (ТСБМ), у тым ліку ’участак калгаснага поля, які выдзяляецца для апрацоўкі аднаму чалавеку’ (слуц., Нар. словатв.), ’зямельны надзел — 5 дзесяцін’ (ветк., Яшк.). Запазычана праз рус. норма ці польск. norma з ням. Norm ці франц. norme (< лац. norma).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ты́рзаць ‘тузаць, торгаць, шморгаць’ (лях., свісл., пін., Араш. і інш.), ‘тузаць, торгаць’, ‘кляваць (пра рыбу)’ (ТС), ‘выцягваць, выпростваць мокрую аснову пасля апрацоўкі яе зольнай вадой, лугам’ (ТС; лях., Сл. ПЗБ). Суадноснае з ту́рзаць (гл.), варыянтнасць асновы тлумачыцца экспрэсіўным характарам слова.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
плісэ́, нескл., н.
1. Дробныя паралельныя складкі на матэрыяле (тканіне), зробленыя шляхам спецыяльнай апрацоўкі. Абмяркоўваюць .. [падначаленыя] розныя там гаржэткі, жабо, плісэ, гафрэ і сотні іншых, бог ведае якіх рэчаў... Новікаў.
2. у знач. нязм. прым. З такімі складкамі; плісіраваны.
[Фр. plisse.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
разрабі́ць, ‑раблю, ‑робіш, ‑робіць; зак., што.
1. Апрацаваўшы, падрыхтаваць для выкарыстання, зрабіць прыгодным на што‑н., для чаго‑н. Прыйшлі на карчы, на імшары, колькі поту, пакуты разам паклалі, пакуль разрабілі. Скрыган.
2. Расшырыць шляхам апрацоўкі. Разрабіць дзірку.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)