смуглатва́ры, ‑ая, ‑ае.
Са смуглым тварам. І без таго смуглатварая Аляксандра Ніканаўна аж пачарнела. Кірэйчык.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
шахава́ць, шахую, шахуеш, шахуе; незак., што і без дап.
Разм. Аб’яўляць шах каралю. Шахаваць караля.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Сырамало́т ’малацьба збожжа без папярэдняй сушкі’ (ТСБМ, Касп., Некр., Серб. Вічын), ’зерне, збожжа з абмалоту без прасушкі’ (Сержп. Прымхі, Сл. ПЗБ), сырамало́там ’малацьба снапоў спешна шляхам аббівання іх аб калоду, дошку, у выніку снапы застаюцца не да канца вымалачанымі’ (Нік. Очерки). Ад сыры і малаціць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Галя́ць ’бегаць (без занятку)’ (Сцяц. Словаўтв.). Няяснае слова; няма дадатковых даных, роднасных лексем.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Кі́клік ’безрукаўка’ (Мат. Маг.). Параўн. польск. kika ’чалавек без рукі’ (Да прасл. kuka).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Ле́мзіна ’доўгая тонкая галіна без лісцяў, дубец’ (карэліц., Янк. Мат.). Да лемег (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
захо́д, -ду м.
1. в разн. знач. захо́д;
з. у тыл во́рага — захо́д в тыл врага́;
без ~хо́ду ў порт — без захо́да в порт;
2. приём;
перане́сці груз у два захо́ды — перенести́ груз в два приёма;
◊ адны́м ~дам — а) заодно́, попу́тно; б) в оди́н приём
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
пле́мя (род. пле́мя и пле́мені, дат. пле́мю и пле́мені, вин. пле́мя, тв. пле́мем и пле́менем, предл. (аб) пле́мі и (аб) пле́мені) ср., в разн. знач. пле́мя;
◊ арлі́нае п. — орли́ное пле́мя;
на п. — с.-х. на пле́мя;
без ро́ду і ~мені — без ро́ду и пле́мени
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
налучы́цца сов., разг.
1. встре́титься;
у ле́се нам налучы́ўся воўк — в лесу́ нам встре́тился волк;
2. (каму, чаму, з кім, чым і без дап.) случи́ться (с кем, чем и без доп.);
◊ хто баі́цца, таму́ ўсё мо́жа н. — погов. кто бои́тся, с тем всё мо́жет случи́ться
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
шко́да I сущ., ж. вред м.; уще́рб м.;
зрабі́ць ~ду — причини́ть вред (уще́рб);
без ~ды для спра́вы — без уще́рба для де́ла
шко́да II в разн. знач., в знач. безл. сказ., вводн. сл., см. шкада́;
◊ не так ш., як невыго́да — погов. не так жа́лко, как неудо́бно
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)