перлі́т, ‑у, М ‑ліце, м.

Спец.

1. Шклопадобная вулканічная парода, якая выкарыстоўваецца як будаўнічы і ізаляцыйны матэрыял.

2. Адна са структурных частак жалезавугляродзістых сплаваў (сталі, чыгуну).

[Фр. perlite.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

канфігура́цыя, ‑і, ж.

1. Абрысы, формы, знешні выгляд чаго‑н. Канфігурацыя воблакаў. Канфігурацыя крышталяў.

2. Узаемнае размяшчэнне, суадносіны якіх‑н. прадметаў або іх частак. Канфігурацыя зорак.

[Лац. configuratio.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

назо́ўнік, -а, мн. -і, -аў, м.

1. У граматыцы: часціна мовы, якая абазначае прадмет або апрадмечанае паняцце, мае катэгорыю роду і змяняецца па склонах і ліках.

2. У матэматыцы: лік у простых дробах, які паказвае, на колькі частак падзелена адзінка.

|| прым. назо́ўнікавы, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

семяры́к, -мерыка́, мн. -мерыкі́, -мерыко́ў м.

1. Старая руская мера (ліку, вагі, аб’ёму і пад.) або прадмет, якія змяшчаюць у сабе сем якіх-н. адзінак, складаецца з сямі частак.

С. пшаніцы.

2. Сем коней у адной запрэжцы.

|| прым. семяры́чны, -ая, -ае (да 1 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

трох...

Першая састаўная частка складаных слоў са знач.:

1) які складаецца з трох частак, адзінак; які мае тры аднолькавыя прыкметы, уласцівасці, напр.: трохгаловы, трохгранны, трохдзённы, трохколавы, трохмесны, трохпакаёвы, трохствольны, трохступеньчаты, трохтактны, трохфазны, трох’ярусны;

2) трайны па масе, часе, аб’ёме і пад., напр.: трохгадзінны, трохдзённы, трохтонны.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

Зе́ўра ’прорва, адтуліна’, зяўры ’губы’ (лаг., Сл. паўн.-зах.). З суфіксам ‑р‑, які выступае ў назвах частак цела (рабро, дыял. бядро), ад зеў (< зяваць). Гл. зяўна́.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

◎ Плячы́ца, плечыца ’сустаў у плячы’ (ТС), ’месца стыку пярэдняй і задняй частак вопраткі’ (Сцяшк. МГ). У выніку кантамінацыі лексем плячо і ключыца. Аналагічна ўкр. плечиці ’плечы’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

дубальто́вы, ‑ая, ‑ае.

Разм.

1. Які складаецца з двух аднародных або падобных прадметаў, частак; падвойны. Дубальтовыя рамы. Дубальтовыя дзверы.

2. З двума стваламі (пра зброю). Дубальтовая стрэльба.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Трайча́сты ’які складаецца з трох аднародных частак ці прадметаў’ (ТСБМ). Прыметнік утвораны ў выніку кантамінацыі польск. troisty і рус. тройчатый. Параўн. укр. троїстий, тройча́стий, тройча́тий, тройчи́стий ’тс’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Тычаны́ ‘трыножнік для падвешвання калыскі’ (Касп.). Суфіксальнае ўтварэнне ад тыч (гл.) у мн. л. па ўзоры стаяны́ ‘стаякі’ і іншых назваў прыстасаванняў, што складаюцца з аднародных частак.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)