лабрадары́т, ‑у, М ‑рыце, м.
Чорная або цёмна-шэрая горная парода, якая складаецца пераважна з лабрадору (выкарыстоўваецца для розных вырабаў і ўпрыгожвання будынкаў). Абеліск з чорнага лабрадарыту.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Ліло́вы ’светла-фіялетавы’ (ТСБМ). Запазычана з рус. мовы, у якой лексема лиловый прыйшла праз ням. lila ці франц. lilas ’бэзавы, ліловы’ з араб. lilâk < ст.-інд. nílas ’цёмна-сіні’ (Фасмер, 2, 497).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
кругля́вы, ‑ая, ‑ае.
Разм. Круглаваты, акруглены. Ніна зняла расшыты кажушок, скінула касынку; яе круглявы твар з кірпатым носікам і вялікімі цёмна-блакітнымі вачамі стаў яшчэ больш прыгожы. Шчарбатаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пуце́ец, ‑цейца, м.
Работнік чыгункі; чыгуначнік. На станцыі было зусім цёмна, толькі ліхтары пуцейцаў сяды-тады мільгалі на чыгуначным палатне. Кулакоўскі. Побач пуцейцы мяняюць падпаленыя жужалем шпалы. Навуменка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ Пуко́вы ’цёмна-чырвоны’ (Растарг.), параўн. запіс з той жа тэрыторыі — пуковый ’сіні’: сояй на ей был пуковый. Няясна, магчыма, ад кубовы ’сіні’ з метатэзай, параўн. рус. дыял. пукон ’купон’, і аглушэннем звонкага зычнага.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
несуразме́рны, ‑ая, ‑ае.
Які пазбаўлены суразмернасці, прапарцыянальнасці. Здраднік задраў невялікі прамы нос, горда ўзняў сваю маленькую, несуразмерную росту, круглую, як качан капусты, галаву, прычасаў рэшткі цёмна-русых валасоў. Гурскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
паджа́рысты, ‑ая, ‑ае.
Добра падпечаны, з румянай скарынкай. Гэта быў ладны жытнёвы акраец, з паджарыстай хрумсткай скарынкай. Быкаў. // перан. Цёмна-жоўтага, залацістага колеру. Паджарыстая шкарлупка на .. [жалудах] аж блішчала. Якімовіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Пасмурне́ць ’зрабіцца хмурным, смутным’, ’пахмурнець’ (Бяльк.). Да па‑ і ⁺смурне́ць, якое з рус. сму́рый ’цёмна-шэры, змрочны’, — апошняе генетычна суадносяць са ст.-ісл. meyrr ’хмурны, друзлы’, ст.-грэч. ἀμαυρός ’цьмяны, туманны’ (Фасмер, 3, 693–694).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
агу́льна, прысл.
1. У агульных рысах, без падрабязнасцей і дэталей.
2. Усё адразу, цалкам. Было так цёмна, прытульна, У гразі-балоце ўсё агульна: печ, як столь, і сцены, лавы. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
бараві́к, ‑а, м.
Высокакаштоўны ядомы грыб з светла- ці цёмна-карычневай шапкай і белай тоўстай ножкай; белы грыб.
•••
Заечы баравік — атрутны грыб, падобны па форме на баравік, але зеленаватага колеру.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)