дэспаты́чны
1. деспоти́ческий;
д. спо́саб праўле́ння — деспоти́ческий о́браз правле́ния;
2. деспоти́чный, деспоти́ческий;
д. хара́ктар — деспоти́чный (деспоти́ческий) хара́ктер
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
адаро́насць, ‑і, ж.
Уласцівасць адаронага; даравітасць, здольнасць. Характар Максіма Астаповіча яскрава адбівае ў сабе некаторыя істотныя рысы працоўнага беларуса — яго адаронасць, працавітасць, высакароднасць. Луфераў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Нату́ра ’характар’ (Яруш., Некр., Бяльк., Пятк. 2, Сл. ПЗБ, ТС), ’прырода, характар’ (Рам., Гарэц.), ’упартасць’ (Нас.), ст.-бел. натура ’прырода; характар’ (1580 г.) < ст.-польск. natura (з 1461 г.) < лац. natura ’прырода, характар і інш.’ (Булыка, Лекс. запазыч., 139). Гл. таксама Кюнэ (Poln., 90), які лічыць сучаснае бел. натура запазычаннем з польскай.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
беззага́нны, ‑ая, ‑ае.
Які не мае заганаў, недахопаў; бездакорны па якасці. Беззаганная прадукцыя. Беззаганны верш. Беззаганная ідэя. Беззаганны характар. // Выдатны, дасканалы. Беззаганная выпраўка. Беззаганныя паводзіны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
акіянагра́фія, ‑і, ж.
Раздзел акіяналогіі, які вывучае форму, памеры і глыбіню акіянаў і мораў, характар іх берагоў, будову дна, рух вады і яе хімічныя ўласцівасці.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сангвіні́чны, ‑ая, ‑ае.
Жвавы, жыццярадасны, з хуткай узбуджальнасцю, бурнай рэакцыяй (пра тэмперамент, характар). // Якому ўласцівы такі тэмперамент. Сангвінічны чалавек. // Які ўласцівы сангвініку. Чалавек сангвінічнага складу.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
вы́крыць, -крыю, -крыеш, -крые; -крыты; зак.
1. каго-што. Знайсці, выявіць; раскрыць, зрабіць вядомым невядомае, сакрэтнае.
В. патайное сховішча.
В. злачынствы.
2. што. Растлумачыць скрыты сэнс, сутнасць чаго-н.
В. хлусню.
В. антынародны характар самаўладства.
|| незак. выкрыва́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
|| наз. выкрыва́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
гі́бкі, -ая, -ае.
1. Які лёгка гнецца і разгінаецца; пругкі.
Г. дубец.
2. перан. Багаты адценнямі, выразны (пра голас, характар і пад.).
Г. голас.
3. перан. Здольны ўмела і хутка рэагаваць на пэўныя ўмовы, абставіны, прызвычайвацца да іх.
Гібкая палітыка.
|| наз. гі́бкасць, -і, ж.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
стры́маны, -ая, -ае.
1. Які ўмее валодаць сабой, умее стрымацца, не рэзкі, спакойны.
С. характар.
С. чалавек.
Стрыманыя рухі.
2. Пазбаўлены сардэчнасці, гасціннасці.
Стрыманая сустрэча.
С. прыём.
3. Які не праяўляецца, не выяўляецца ў поўнай меры ці сіле.
С. голас.
|| наз. стры́манасць, -і, ж.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Но́раў ’характар; упарты характар з капрызамі’ (Нас., Яруш., Шат., Бяльк.), ’звычай’ (Нас.), но́роў ’нораў, звычка’ (ТС), наро́ў ’тс’ (Ян.), ’нораў, натурлівасць’ (ТС), ст.-бел. норовы (1562, Карскі, 1, 249), укр. но́ров ’характар; прыхамаць, капрызы’, рус. но́ров, на́ров ’характар; жаданне; прыступ да справы’, славац., чэш. nrav ’характар, звычка; звычай’, ст.-чэш. nrav ’тс’, славен. nrȁv ’звычка, характар’, серб.-харв. на́рав ’тс’, макед. нарав ’тс’, балг. нъра́в, дыял. нара́вие ’тс’, ц.-слав. нравъ. Прасл. *norvъ, роднаснае літ. nóras ’воля, жаданне’, norė́ti ’хацець’, грэч. νωρεῑ ’моц, сіла’; таго ж паходжання ст.-інд. nar‑ ’мужчына’, авест. nar ’тс’ і пад. (Фасмер, 3, 84; Бязлай, 2, 229).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)