паўто́н, ‑у, м.

1. Спец. Найменшы інтэрвал паміж двума гукамі, найменшае павышэнне або паніжэнне голасу.

2. Колер, фарба, якія ўтвараюць пераход ад светлага тону да цёмнага. Вуліца ўся ва ўладзе паўтонаў: колеры зліваюцца ў мяккую прывабную шэрань, а гукі як бы трацяць сваю дзённую выразнасць і акрэсленасць. Навуменка. // перан. Адсутнасць рэзкіх пераходаў. Важнай адзнакай узросшага майстэрства А. Кулакоўскага з’яўляецца тое, што ён усё больш смела, ахвотна, упэўнена карыстаецца ў сваіх творах паўтонамі. Гіст. бел. сав. літ.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Румя́ны 1 ’з румянцам на твары’, ’ярка-чырвоны, ружовы’, ’чырванаваты, з залаціста-карычневым адценнем (пра выпечку)’ (ТСБМ, Ласт., Сл. ПЗБ), румʼя́ны ’румяны, чырвоны’ (ТС), ст.-бел. румѧнъ ’тс’ (Альтбаўэр). Укр. румʼя́ний ’румяны’, рус. румя́ный ’тс’, польск. rumiany ’тс’, чэш. ruměný ’тс’, славен. rumèn ’жоўты, чырвоны’, серб.-харв. ру̀мен ’чырвоны’, балг. ру́мен ’тс’, макед. румен ’тс’, ст.-слав. роумѣнъ. Прасл. *ruměnъ < *rudměnъ < *ruda, *rudъ, *rudъjь (гл. руда, руды). Індаеўрапейскія адпаведнікі — літ. raumuõ, род. ‑eñs, Він. адз. л. raũmenį ’мышца’, лат. raũmins ’вэнджаныя мышачныя часткі’ (Фасмер, 3, 517; ESJSt, 13, 783 з літ-рай).

Румя́ны 2 ’ружовая ці чырвоная касметычная фарба для твару’ (ТСБМ). З рус. румяна ’тс’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

сце́рціся сов.

1. в разн. знач. стере́ться;

фа́рба сцерлася — кра́ска стёрлась;

на́дпіс сцёрся — на́дпись стёрлась;

мане́та сцёрлася — моне́та стёрлась;

с. ў па́мяці — стере́ться в па́мяти;

2. (размельчиться) стере́ться, истере́ться;

3. разг. пропа́сть;

парася́ ~лася — поросёнок пропа́л

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

трыва́лы

1. (устойчивый) про́чный, надёжный;

~лая апо́ра — про́чная (надёжная) опо́ра;

2. (не поддающийся разрушению) сто́йкий; про́чный;

~лая фа́рба — сто́йкая кра́ска;

3. выно́сливый, сто́йкий; терпели́вый;

т. чалаве́к — выно́сливый (сто́йкий) челове́к;

4. разг. (о пище) пита́тельный, сы́тный, сы́тый

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

зма́зацца сов.

1. в разн. знач. сма́заться;

з. вазелі́нам — сма́заться вазели́ном;

штрыхі́ малю́нка ~заліся — штрихи́ рису́нка сма́зались;

вось до́бра ~залася — ось хорошо́ сма́залась;

уся́ фа́рба ~залася — вся кра́ска сма́залась;

2. (израсходоваться) изма́заться;

3. разг. изма́заться, испа́чкаться, измара́ться

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

абце́рціся сов.

1. обтере́ться, отере́ться; утере́ться;

а. прасціно́й — обтере́ться (отере́ться) простынёй;

2. обтере́ться;

а. хало́днай вадо́й — обтере́ться холо́дной водо́й;

3. стере́ться;

фа́рба на ша́фе ~рлася — кра́ска на шкафу́ стёрлась;

4. перен., разг. (освоиться, приобрести культурные навыки) обтере́ться, обтеса́ться

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

жо́ўты прям., перен. жёлтый;

~тая фа́рба — жёлтая кра́ска;

~тая прэ́са — жёлтая пре́сса;

○ ~тая вада́ — мед. жёлтая вода́;

~тая ліхама́нка — жёлтая лихора́дка;

~тая ра́са — жёлтая ра́са;

ж. біле́т — жёлтый биле́т;

ж. дом — жёлтый дом;

~тая пля́ма — анат. жёлтое пятно́

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

стос і стус, ‑а, м.

1. Роўна зложаныя адзін на адзін рады чаго‑н.; штабель. Стос дошак. □ Парканы, хаты, стусы бярвенняў на вуліцы перад дварамі — усё набывала новае, незнаёмае аблічча, загадкава-прыгожае і прывабнае. Навуменка.

2. Пакладзеныя слаямі адзін на адзін якія‑н. прадметы. Стос кніг. Стос пісем. □ На зэдліку каля прыпека ляжаў стос жоўтых бліноў і пачаты кружок авечага лою. Дуброўскі. Апейка кінуў позіркам на стус газет, складзеных ускрай стала. Мележ. / у знач. прысл. сто́сам (сту́сам). Стосам ляжаць побач настольныя цыраты. Пестрак. І фарба друкарская ёсць, І стусам паперу наклалі. Зарыцкі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

туш ​1, ‑а, м.

Кароткае музычнае прывітанне ў гонар каго‑н. у час віншавання, узнагароджвання, а таксама невялікая музычная п’еса фанфарнага складу. А потым пад урачысты туш уручалі ветэранам і перадавікам вытворчасці грашовыя прэміі і ганаровыя граматы. Місько.

[Ням. Tusch.]

туш ​2, ‑ы, ж.

Чорная ці каляровая фарба для чарчэння або малявання. Лязо непрыкметна, мікрон за мікронам, здымала з паперы напісаныя тушшу літары. Новікаў. На фоне неба вяршыні старых елак здаваліся намаляванымі чорнай тушшу. «Беларусь».

[Ням. Tusche.]

туш ​3, ‑у, м.

Выпадковы дотык да шэра, які лічыцца за ўдар у гульні на більярдзе.

[Фр. touche — дотык, датыканне.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

бру́дны

1. (запачканный) гря́зный, нечи́стый; неопря́тный;

~ныя ру́кі — гря́зные (нечи́стые) ру́ки;

~ная бялі́зна — гря́зное (нечи́стое) бельё;

2. (о цвете — неоднородный, сероватый) гря́зный, нечи́стый;

~ная фа́рба — гря́зная (нечи́стая) кра́ска;

3. перен. (лишённый нравственной чистоты) гря́зный, нечи́стый, нечистопло́тный;

б. ўчы́нак — гря́зный посту́пок

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)