абе́руч, прысл.
Разм. Абедзвюма рукамі (абхапіць, узяць што‑н.). Павёў доктар пана ў лазню, пасадзіў на палок ды загадаў трымацца аберуч за жэрдку. Якімовіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
абавяза́цца, ‑вяжуся, ‑вяжашся, ‑вяжацца; заг. абавяжыся; зак.
Узяць на сябе абавязацельства. Асобныя калгасы пры значным расшырэнні пасеваў ільну абавязаліся дасягнуць яшчэ вышэйшых ураджаяў. «Звязда».
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
заарандава́ць, ‑дую, ‑дуеш, ‑дуе; зак., што.
Узяць у арэнду. Моўша ліквідаваў свае справы і перабраўся ў Панямонь, а скарбовую зямлю заарандаваў дзядзька Марцін. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
подержа́ние / взять, дать на подержа́ние уст. узя́ць, даць на (у) часо́вае карыста́нне (на прака́т).
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
почерпну́ть сов.
1. (зачерпнуть) разг. зачэ́рпаць;
2. перен. пачарпну́ць; (взять) узя́ць; (позаимствовать) запазы́чыць, пераня́ць.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
паня́ць, найму, поймеш, пойме; зак., каго-што.
Разм. Тое, што і зразумець. Родзяцца ў сэрцы дзіўныя думы, Хочацца пушчу падслухаць, паняць. Купала. Сальеры ў творчасці ўсё хацеў паняць, Ва ўсім упэўніцца, усё абмеркаваць. Багдановіч. Не ведаю, ці заахвоцілі мяне такія доказы, але з гэтае гаворкі я паняў, што людзі не роўныя. Скрыган.
•••
Паняць моду — тое, што і узяць моду (гл. узяць).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
загрузі́цца, ‑гружуся, ‑грузішся, ‑грузіцца; зак.
1. Прыняць прызначаную колькасць грузу для перавозкі. Машыны загрузіліся зернем.
2. перан. Узяць на сябе якія‑н. абавязкі. Загрузіцца работай.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
завало́даць, -аю, -аеш, -ае і заўлада́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; зак., кім-чым.
1. Узяць каго-, што-н. у поўнае сваё распараджэнне; захапіць.
З. чужой маёмасцю.
2. перан. Прыцягнуць да сябе, падпарадкаваць свайму ўплыву.
З. чыёй-н. увагай.
|| незак. завало́дваць, -аю, -аеш, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
запалане́ць, -ланю́, -ло́ніш, -ло́ніць; -ло́нены; зак.
1. каго-што. Узяць у палон; скарыць, пазбавіць незалежнасці.
З. народ.
З. сэрца дзяўчыны (перан.).
2. што. Заняць, запоўніць сабой якую-н. прастору.
Натоўп запаланіў увесь двор.
Трывога запаланіла ўсё нутро (перан.).
|| незак. запаланя́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
по́лудзень, -дня, мн. -дні, -дняў, м.
1. Тое, што і абед (у 2 знач.).
Узяць торбачку з полуднем.
2. Сярэдзіна дня, поўдзень.
Ужо мінула за п.
3. Лёгкая яда паміж абедам і вячэрай, падвячорак.
П. —у пяць гадзін.
|| прым. по́лудзенны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)