Вадун ’персаніфікаванае абазначэнне стану чалавека’ ў выразе «вадун водзіць з голаду» (КТС); параўн. вады́ ’нейкія чэрці’ ў выразе «вады́ водзяць» (Бяльк.). Суфіксальнае ўтварэнне ад вадзі́ць 1; параўн. бягун у выразе «бегуны яго ганяюць»; ’бегае, бо жывот баліць’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
насаладзі́ць, ‑ладжу, ‑лодзіш, ‑лодзіць; зак., што.
1. Зрабіць салодкім, пасаладзіць. Насаладзіць чай. Насаладзіць каву.
2. Прарасціць зерне ў цяпле і вільгаці для атрымання соладу.
3. Давесці цеста да стану лёгкага цукровага браджэння.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сінапты́чны, ‑ая, ‑ае.
Які мае адносіны да сіноптыкі; звязаны з высвятленнем метэаралагічных умоў, стану надвор’я. Сінаптычны цэнтр. Сінаптычныя даныя. □ Звесткі аб прыродных з’явах перадаюцца.. ўмоўным сінаптычным кодам. «Беларусь».
•••
Сінаптычная карта гл. карта.
[Ад грэч. synoptikos — здольны ўсё акінуць вокам, агледзець.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
аге́ньчык, -а і -у, мн. -і, -аў, м.
1. гл. агонь.
2. -а. Святло ад чаго-н. у выглядзе кропкі, плямкі святла.
А. папяросы.
Вёска заснула: ні аднаго агеньчыка.
3. -у, перан. Захапленне, запал (разм.).
Танцор з агеньчыкам.
4. перан. Бляск вачэй (адлюстраванне ўнутранага стану каго-н.).
У яе вачах — смяшлівыя агеньчыкі.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
◎ Настаноўнік ’нейкая лясная лекавая расліна’ (ТС). Да пастанаўляць (настоноўляць) ’настаўляць’, настивіць ’паставіць’ (ТС), у канкрэтным значэнні ’паставіць на месца’, параўн. ілюстрацыю да назвы расліны: Ек подорвёцца человек, то вон помогав, г. зн. вяртае да нармальнага стану. Гл. настиўнік.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
панапо́йваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., каго-што.
1. Напаіць усіх, многіх. Панапойваць раненых малаком.
2. Давесці да стану ап’янення ўсіх, многіх. Панапойваць гасцей.
3. перан. Насыціць чым‑н. усё, многае. Панапойваць стэпы вадою.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ква́сіць, квашу, квасіш, квасіць; незак., што.
1. Даводзіць да стану браджэння, скісання. Квасіць малако. // Нарыхтоўваць у запас такім чынам. Квасіць капусту. Квасіць буракі.
2. Спец. Апрацоўваць шнуры, футра спецыяльным хлебным растворам. Квасіць аўчыны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
субліма́цыя, ‑і, ж.
1. У хіміі — пераход рэчыва пры награванні з цвёрдага стану непасрэдна ў газападобны, мінаючы вадкі.
2. У метэаралогіі — пераход вадзяной пары ў атмасферы непасрэдна ў цвёрды стан, мінаючы вадкую фазу.
[Ад лац. sublimare — высока паднімаць.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
падпераза́цца, ‑перажуся, ‑пяражашся, ‑пяражацца; зак.
Падперазаць сябе. Васіль Бусыга расчасаў акуратна чорную бараду, адзеў кажух чорнага вырабу, дагнаны да стану, падперазаўся шырокім пышным поясам. Колас. Турок закінуў на спіну вінтоўку, на хаду падперазаўся. Быкаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прыўста́ць, ‑стану, ‑станеш, ‑стане; зак.
Устаць на некаторы час і не на ўвесь рост. Юрась прыўстаў і сеў на ложку. Гарбук. Сёмка спачатку пачаў паўзці, а потым прыўстаў, падышоў да Петруся і прылёг. Брыль.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)