зажуры́цца, ‑журуся, ‑журышся, ‑журыцца; зак.
Разм. Засумаваць, замаркоціцца. Знайшліся такія [хлопцы], што як сала сваё з торбы скончылі, дык і па доме зажурыліся. Крапіва.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
паткну́ць сов.
1. разг. су́нуть;
п. кату́ са́ла — су́нуть коту́ са́ло;
2. перен., прост. су́нуть, дать взя́тку
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Тлушч ’масляністае рэчыва, сала’ (ТСБМ, Некр. і Байк., Сл. ПЗБ, Сцяшк.), ’тук (растопленае сала)’ (зах.-бел., ЛА, 4), тлуст ’тс’ (смарг., ЛА, 4), тлусць ’тс’ (Сцяшк.), клушч ’тс’ (Ласт.), сюды ж тлу́стасць ’сала, тук’ (Нас., Шпіл., Гарэц., Некр. і Байк., Сцяшк., Сл. ПЗБ; стаўб., З нар. сл., ЛА, 4), тлу́шчосць ’тс’ (пін., ЛА, 4). Запазычана з польск. tłuszcz ’тс’, утворана ад tłusty (*tl̥st‑jь, гл. Борысь, 636), параўн. тоўшч ’таўшчыня, сытасць’, гл.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
мача́нка, ‑і, ДМ ‑чанцы, ж.
Страва з сала, мяса і каўбасы, падкалочаная мукой. Першай з гарачых закусак была падала мачанка з блінамі. Гурскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
падпе́чча, ‑а, н.
Тое, што і падпечак. Хіма нарэзала сала на патэльню, паставіла яго на трыножніку перад чалеснікамі, дастала з падпечча сухіх трэсак. Сабаленка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Таўсто́е ’тлустае сала’ (мядз., ЛА, 4), ’тлустае, цяжкае для стрававання’ (Барад.). Гл. тоўсты.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Свірстуны́ ‘свежына’: Свірстуноў прыняслі пакаштаваць. Свірстуны — кусок мяса, сала (шальч., Сл. ПЗБ). Гл. сквярста.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ражо́н, ‑жна, м.
Завостраны кій. З тонкім нечалавечым віскам кідаецца [Цімафей Міронавіч] у качарэжнік, хапае там нейкі ражон і замахваецца ім на жонку. Зарэцкі. // Драўляны ці металічны стрыжань, на якім смажаць мяса, сала над агнём. Канапасы пяклі бульбу, смажылі на ражнах сала. Чарнышэвіч. Оція Гвічыя, які выстругваў ражны, намерваючыся смажыць свой паляўнічы трафей, пакінуў работу. Самуйлёнак.
•••
Лезці (перціся) на ражон гл. лезці.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сква́рыць, ‑ру, ‑рыш, ‑рыць; незак.
1. што. Пячы на агні (пра сала і пад.). [Сабастыяніха] скварыла сала на вялікай скаварадзе. Чорны.
2. што. Запраўляць сквараным салам. Скварыць кашу.
3. перан.; каго-што і без дап. Апякаць прамянямі, паліць (пра сонца). Няшчадна скварыла сонца. □ На ясным блакіце зрэдку паказваліся белыя хмурынкі, але да паўдня рассейваліся, і сонца проста скварыла ўсё жывое. С. Александровіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
перасма́жыць, ‑жу, ‑жыш, ‑жыць; зак., што.
1. Пасмажыць даўжэй, чым трэба, залішне запячы. Перасмажыць мяса. Перасмажыць сала.
2. Сасмажыць, пасмажыць усё, многае. Перасмажыць усю рыбу.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)