курта́ты разг., прям., перен. ку́цый, кургу́зый;
к. саба́ка — кургу́зая (ку́цая) соба́ка;
к. пінжачо́к — ку́цый (кургу́зый) пиджачи́шко
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
крывала́пы, ‑ая, ‑ае.
З крывымі лапамі, нагамі. Крывалапы сабака. □ Сухарэўскі падышоў да яго, шырока расставіўшы крывалапыя ногі, спыніўся. Асіпенка. // З крывымі лапамі, галінамі. Крывалапыя сукі Цягнуцца да вокан. Гілевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ку́цы, ‑ая, ‑ае.
Тое, што і куртаты. Нос [у зімародка] доўгі, прамы і востры, а хвост кароткі, як кажуць, куцы. В. Вольскі. Быў сабака, як на смех, Куцы і аблезлы. Гілевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Медзюля́н ’тоўсты, непаваротлівы’, мідзюля́н ’тс’, медзюля́нскі сабака (Нас., Бяльк.), медзяля́н ’свавольнік’ (дзятл., Сцяшк. Сл.). З польск. medelan, (pies) medelański ’паляўнічы сабака, з якім хадзілі на мядзведзя’, якое ад назвы г. Мілана — Mediolana < гальск. Mediolanum ’пасярод поля’ (Насовіч, 283; Брукнер, 327), — з гэтага раёна Паўночнай Італіі паходзілі вялікія паляўнічыя сабакі. Неверагодна Карскі (Труды, 390), які тлумачыў лексему уплывам літ. слоў з коранем med‑ ’лес’: medė́jas ’паляўнічы’, medìnis ’дзічына’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
дварня́к, ‑а, м.
Разм. Непародзісты дваровы сабака. Здаравенны дварняк, бразгаючы ланцугамі, падняўся на дыбы, злосна забрахаў. Хомчанка. Асабліва не даваў спакою ласям Макейчыкаў Дунай — нейкая помесь дварняка з ганчаком. Паслядовіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
медалі́ст, ‑а, М ‑лісце, м.
1. Той, хто атрымаў медаль за выдатныя поспехі ў вучобе.
2. Конь, сабака і пад., якія атрымалі на выстаўцы медаль за пародзістасць або іншыя якасці.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пага́ўкаць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак.
Разм.
1. Гаўкаць некаторы час. Сабака пагаўкаў і перастаў.
2. перан. Груб. Пагаварыць некаторы час. [Сомік:] — Вось пагаўкай яшчэ, дык заробіш ты ў мяне сёння. Крапіва.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
падзічэ́ць, ‑эе; зак.
1. Стаць, зрабіцца больш дзікім. Сабака падзічэў.
2. Стаць, зрабіцца дзікім — пра ўсё, многае або ўсіх, многіх. [Сахрон:] — Усё ж чыста спалена, разбурана... Поле зарасло, лугі падзічэлі... Сачанка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Кабе́ль ’вялікі хлопец’ (З нар. сл.), рус. кобель ’тс’, да кобель ’сабака’ (Фасмер, 2, 267; Трубачоў, Происх., 28–29; Шанскі, ЭИРЯ, 7, 210).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Агу́ндыр ’сабака (лаянка), сабачы сын’ (Бяльк.). Слова запазычана з ідыш а hund der. Гл. Вінэр, ЖС, 1, 1895, 58; Карскі, Белорусы, 172. Гл. цугундыр.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)