вы́барачны, ‑ая, ‑ае.
Не кожны, некаторы; не суцэльны, частковы. Выбарачны кантроль. □ Людзі не чакалі, пакуль роўна даспее.. жыта, а пачыналі жніво выбарачным парадкам, галоўным чынам на ўзгорках. Паслядовіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
абгалі́ць, ‑галю, ‑голіш, ‑голіць; зак.
Тое, што і агаліць (у 7 знач.). Пакуль нашы разведчыцы і праважатыя з’ядуць крупнік, абгалю ўсіх не горш, як у гарадской цырульні. Кулакоўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
лячы́цца, лячуся, лечышся, лечыцца; незак.
1. Прымаць лекі, лячэбныя працэдуры ад якой‑н. хваробы. Базыль папрасіў Кацярыну паглядзець гаспадарку, пакуль ён будзе лячыцца. Нікановіч.
2. Зал. да лячыць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
папы́рскваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак., чым і без дап.
Пырскаць злёгку, час ад часу. Пакуль на кухні папырсквала смажаніна ды рэзаліся агуркі, Баляслаў не ведаў, што гаварыць. «ЛіМ».
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
чарпа́лка, ‑і, ДМ ‑лцы; Р мн. ‑лак; ж.
Разм. Прылада, пасудзіна для чэрпання. — Ты ідзі пакуль з лодкі ваду вычарпай, — распарадзіўся рыбак, — чарпалка там ёсць. Б. Стральцоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
кава́ць, кую́, куе́ш, куе́; куём, куяце́, кую́ць; куй; кава́ны; незак., што.
1. Ударамі молата надаваць якую-н. форму (распаленаму металу).
К. жалеза.
Куй жалеза, пакуль гарачае (прыказка).
2. перан. Актыўна ўдзельнічаць у стварэнні чаго-н. (высок.).
К. сваё шчасце.
К. перамогу.
3. Падбіваць падковы, акоўваць.
К. каня.
К. колы.
|| зак. падкава́ць, -кую́, -куе́ш, -куе́; -куём, -куяце́, -кую́ць; -ку́й; -кава́ны (да 3 знач.).
|| наз. кава́нне, -я, н. (да 1 і 3 знач.) і ко́ўка, -і, ДМ ко́ўцы, ж. (да 1 і 3 знач.).
|| прым. ко́вачны, -ая, -ае (да 1 знач.; спец.).
К. інструмент.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
го́лы, -ая, -ае; гол, -а.
1. Не апрануты, не прыкрыты адзеннем.
Голая спіна.
2. Без расліннага або валасянога покрыва.
Г. чэрап.
Голыя дрэвы.
3. Нічым не пакрыты, не прыкрыты.
Голыя сцены.
Спаць на голым ложку.
4. перан. Узяты сам па сабе, без тлумачэнняў, без дадаткаў.
Голыя лічбы.
Голыя факты.
5. Без прымесей, чысты.
Г. пясок.
6. перан. Бедны.
Балявалі, пакуль голы сталі (прыказка).
◊
Гол як сакол — вельмі бедны, які нічога не мае.
Голы як бізун — пра вельмі беднага чалавека.
Голы як бубен (разм.) — пра голае, без расліннасці месца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
атаўбава́цца, ‑буюся, ‑буешся, ‑буецца; зак.
Разм. Уладкавацца, размясціцца; атабарыцца. Хацеў і там адзін карчмар атаўбавацца ды шынкарыць. Дубоўка. Хата стаяла забітая, пакуль не атаўбаваўся ў ёй прышлы салдат. Лужанін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
знямо́га, ‑і, ДМ ‑мозе, ж.
Стан крайняй стомленасці, страты сілы; знясіленне, бяссілле. Суконка бег і бег, пакуль не паваліўся ад знямогі на зямлю ў густым яловым зарасніку. Паслядовіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
маўча́нка, ‑і, ДМ ‑нцы, ж.
Разм. Маўчанне. Маўчалі пакуль і сыны, але ў маўчанцы гэтай яшчэ больш распальваўся паміж імі нядобры агонь. Галавач.
•••
Гуляць у маўчанку гл. гуляць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)