двухмато́рны, ‑ая, ‑ае.
З двума маторамі. На другі дзень уначы саслізнуў з чорнага неба на асветленую кастрамі пляцоўку двухматорны самалёт. Паслядовіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
засце́ньвацца, ‑аецца; незак.
Разм. Зацягвацца, засланяцца чым‑н. Яшчэ з вечара неба з паўднёвага боку засценьвалася дымнаю павалокаю лёгкіх воблакаў. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
паўне́ба, н.
Палавіна неба. Паўнеба на захадзе было пакрыта агромністай цёмнай хмарай. Лынькоў. Пачало паказвацца сонца. Ранішняя зара ахапіла паўнеба. Чарнышэвіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сіне́ц, ‑нца, м.
1. Рыба сямейства карпавых.
2. Абл. Сінеча (пра неба). Далёка ў сінец гарызонта забягалі шырокія папрыбіраныя палі. Скрыган.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
абвалачы́, -лаку́, -лачэ́ш, -лачэ́; -лачо́м, -лачаце́, -лаку́ць; -ло́к, -лакла́, -лакло́; -лачы́; -ло́чаны; зак., каго-што.
1. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.). Ахутаць, пакрыць сабой з усіх бакоў, зацягнуць.
Хмары абвалаклі ўсё неба.
2. Правалачы, працягнуць каго-, што-н. вакол чаго-н.
А. вакол хаты.
|| незак. абвалака́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е і абвала́кваць, -аю, -аеш, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
абгарну́ць, -гарну́, -го́рнеш, -го́рне; -гарні́; -го́рнены і -го́рнуты; зак., каго-што.
1. Абсыпаць чым-н. поўнасцю або часткова.
А. дрэўцы зямлёю.
2. Ахінуць, пакрыць чым-н. з усіх бакоў; укруціць у што-н.
А. дзіця коўдраю.
А. кнігу папераю.
3. перан. Абвалачы, закрыць з усіх бакоў.
Хмары абгарнулі неба.
|| незак. абго́ртваць, -аю, -аеш, -ае.
|| наз. абго́ртванне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
шэ́рань, -і, ж.
1. Тонкі снегавы слой, які ўтвараецца дзякуючы выпарэнням паверхні пры рэзкім пахаладанні; туман з халодным дробным дажджом, імжа; смуга выпарэнняў у сырое надвор’е.
Дрэвы стаялі ў шэрані.
Неба пакрылася шэранню.
2. Змрок, цемра.
Перадранішняя ш.
3. Шэрая афарбоўка чаго-н., шэрасць.
Ш. хмар.
Ш. будзёншчыны (перан.).
|| прым. шэ́раневы, -ая, -ае (да 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
блакі́т, ‑у, М ‑кіце, м.
1. Светла-сіні колер. Блакіт азёр. Блакіт вачэй. □ Пятро ляжаў на спіне і глядзеў у бяздонны блакіт яснага жнівеньскага неба. Шамякін.
2. Чыстае яснае неба. Ні адной хмурынкі на блакіце, Ні павеву ветру на зямлі. Астрэйка. [Андрэй Міхайлавіч] глядзеў на белае кучаравае воблака, што павольна плыло высока ў чыстым блакіце. Самуйлёнак.
[Чэшск. blankyt.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
змрачне́ць, ‑ею, ‑ееш, ‑ее; незак.
1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Станавіцца змрочным, цёмным. Наплывалі хмары, неба змрачнела. / у безас. ужыв. Неба ўсё больш зацягвалі сырыя снегавыя хмары, і ў лесе змрачнела, як усё роўна пад вечар. Лупсякоў.
2. Станавіцца панурым, хмурным; насуплівацца. Твар у Верамейчыка ўсё больш змрачнеў, лоб пачынаў моршчыцца. Дуброўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
заясне́цца, ‑еецца; зак.
Разм. Тое, што і заяснець (у 2 знач.). Як лагодная ўсмешка, заяснелася неба на ўсходзе, заяснелася і паружавела. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)