габары́т, ‑у, М ‑рыце, м.
Гранічныя знешнія абрысы прадметаў (збудаванняў, машын, станкоў і пад.); аб’ём, велічыня чаго‑н. Габарыт кантэйнера. Габарыты вагонаў. // Адлегласць ад рэйкавага шляху да лініі будынкаў, якая забяспечвае свабодны праход поезда.
[Фр. gabarit.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
напрыганя́ць, ‑яю, ‑яеш, ‑яе; зак., каго-чаго.
1. Прыгнаць, прымусіць прыйсці, прыслаць у вялікай колькасці. Напрыганяць кароў на пашу. Напрыганяць рабочай сілы.
2. Разм. Едучы на чым‑н., кіруючы чым‑н., даставіць. Напрыганяць машын.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
дранцве́ць, ‑ею, ‑ееш, ‑ее; незак.
Дзеравянець, нямець, страчваць адчувальнасць. Ад холаду дранцвелі рукі і ногі, але ..[Эдазі] плыў і плыў уперад. Каваль. Шкада было матораў гэтых машын, шкада было шафёраў, рукі якіх дранцвелі ад напружання. Кулакоўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
настро́йка, ‑і, ДМ ‑стройцы, ж.
1. Дзеянне паводле дзеясл. настроіць (у 1, 2 знач.).
2. Механізм, які прызначаны для настройвання машын, апаратаў, прылад. Майбарада спыніўся каля .. [радыёпрыёмніка], пяшчотна пакратаў бліскучыя ручкі рэгулятараў настройкі, уздыхнуў. Шамякін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
незлічо́ны, ‑ая, ‑ае.
Такі, які цяжка або немагчыма палічыць; непамерны па колькасці. Па роўнай, бліскучай стужцы асфальту віруе незлічоны паток машын. Хведаровіч. Незлічонае птушынае царства на розныя галасы славіла радасць існавання, першы майскі дзень. Мележ.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
спідо́метр, ‑а, м.
Прыбор, які паказвае хуткасць руху транспартных машын. Як толькі вырваўся [Славік] за горад, даў такі газ, што стрэлка спідометра хутка перапаўзла лічбу 100 і пачала канвульсіўны скакаць, падбіраючыся часам ажно да 120. Шамякін.
[Ад англ. speed — хуткасць і грэч. metreo — вымяраю.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
устарэ́лы, ‑ая, ‑ае.
Які не адпавядае сучасным патрабаванням, выйшаў з ужытку, моды. Устарэлыя погляды. Устарэлыя тэорыі. Устарэлая мадэль адзення. Устарэлае слова. □ На Мінскім камвольным камбінаце, напрыклад, ідзе замена ўстарэлых станкоў і машын больш высокапрадукцыйнымі. «Звязда».
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
уту́лка, ‑і, ДМ ‑лцы; Р мн. ‑лак; ж.
Дэталь машын або якога‑н. прыстасавання, якая мае восевую адтуліну, куды ўстаўляецца другая дэталь. Калёсныя ўтулкі. Канічныя ўтулкі. □ Колы глыбока.. уядаліся ў пясок. Утулкі пішчалі. Броўка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
эксплуатацы́йны, ‑ая, ‑ае.
Які мае адносіны да эксплуатацыі (у 2 знач.). Эксплуатацыйнае выпрабаванне рухавіка. // Які адпавядае патрабаванням эксплуатацыі. Эксплуатацыйная надзейнасць машын. □ Трактар паказаў высокія эксплуатацыйныя якасці пры бездарожжы, на забалочаных участках, у глыбокім снезе. «Маладосць».
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
вось¹, -і, мн. -і, -ей, ж.
1. Шпень ці тонкі вал, на якім трымаюцца колы, часткі машын або механізмаў.
Пярэдняя в.
2. Уяўная прамая лінія, якая праходзіць цераз геаметрычную фігуру або якое-н. цела і валодае толькі ёй характэрнымі ўласцівасцямі (спец.).
В. сіметрыі.
В. вярчэння.
Зямная в.
3. перан. Стрыжань якіх-н. падзей.
В. палітычнага жыцця.
|| прым. во́севы, -ая, -ае і асявы́, -а́я, -о́е.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)