шлю́ха, ‑і, ДМ шлюсе, ж.
Разм. зневаж. Жанчына, якая вядзе амаральнае, распуснае жыццё; распусніца. Тады з кута па сходзе хлестанулі брудныя і брыдкія словы ў бок да Галіны. — Шлюха ты! Галавач.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Кудэ́ркаць ’забаўляць’ (Сцяшк. Сл.). Магчыма, да кудзер (гл.). Зыходная форма, тады *кудзеркаць ’цягаць за валасы’ — дзеяслоў з суфіксацыяй на ‑ка‑ (SP, 1, 49–50).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Праму́за ’падпечак’ (пруж., Сл. Брэс.; маст., Сцяшк. Сл.). Відаць, трэба было б пісаць праму́га, параўн. прыклад: У прамузе ляжаць стальнякі. Тады — да прамуга (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Клы́жніна ’нага’ (Нар. словатв.). Да клышніна. Параўн. клыйіаногі (гл.). Тады плытніка да клыш‑ьн‑іна, назоўніка, утворанага ад прыметніка з суфіксам ‑ьн‑ па вядомай мадэлі.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Пёнтар ’цэнтр, сярэдзіна’ (дзятл., Сцяшк. Сл.). Паводле прыкладу-ілюстрацыі да гэтай лексемы значэнне трэба было б запісаць як ’узгорак’. Тады — да польск. piętro < прасл. *pętro.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
заспа́цца, ‑сплюся, ‑спішся, ‑спіцца; зак.
Разм. Праспаць залішне доўга. Роза заспалася і прачнулася тады, калі на дварэ ўжо было зусім светла. Лынькоў. — Юра, Юрачка, уставай! Што ж гэта сёння ты так заспаўся? Брыль.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
нездаро́ўе, ‑я, н.
Недамаганне, хваравіты стан. Два тыдні ў нашай вёсцы не было старасты.. Тады Кубец прыехаў да старога Тараса і прапанаваў яму быць старастам. Тарас адмовіўся, спаслаўшыся на старасць і нездароўе. Краўчанка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
нясвоечасо́вы, ‑ая, ‑ае.
Які адбываецца або адбыўся не ў свой час, не тады, калі трэба. Нясвоечасовы прыход на працу. Нясвоечасовая выплата грошай. // Які быў зроблены або адбыўся ў неадпаведны момант, недарэчы. Нясвоечасовая заўвага.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
по́пел, ‑у, м.
Пылападобная, звычайна шэрая маса, якая застаецца пасля згарання, спальвання чаго‑н. Сцёпка дакурыў люльку, выбіў з яе попел, схаваў за пазуху і толькі тады падаўся памаленьку ў панскія пакоі. Якімовіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ску́рнік, ‑а, м.
1. Той, хто займаецца вырабам скур. Давід Лаўрэнцьевіч і не думаў тады, што гэтая першая машына для скураной прамысловасці.. зробіць яго прафесіяналам-скурнікам. «Беларусь».
2. Разм. Урач па хваробах скуры.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)