Напрадве́сні ’ў пачатку вясны, ранняй вясной’ (Гарэц., Сл. ПЗБ), напрадвясне́ ’тс’ (Сцяц.), na paradv́eśńe ’тс’ (Кліх). Гл. прадве́сне ’пачатак вясны’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

ана́фара, ‑ы, ж.

Стылістычны прыём, які заключаецца ў тым, што паўтараюцца фразы, словы ці гукі на пачатку суседніх рытмічных радоў (радкоў, строф і інш.); напрыклад: Здароў, марозны, звонкі вечар, Здароў, скрыпучы, мяккі снег! Багдановіч.

[Грэч. anaphora — наўтарэнне.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

хе́ты, ‑аў; адз. хет, ‑а, М хеце, м.

Агульная назва плямён і народнасцей, якія насялялі ў 2 і ў пачатку 1 тысячагоддзя да н. э. цэнтральную і ўсходнюю часткі Малой Азіі і паўночную Сірыю.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Во́чча ’бацька’ (у пачатку малітвы «Отче наш…») (Нас., Нік., Оч.). Рус. вотча ’тс’. Са ст.-рус. отче, кліч. скл. ад otьcь.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Мата́йза ’мужчынскі гальштук’ (Сцяшк.). З англ. neck‑tie ’гальштук’ (магчыма, праз польск. мову). Мена пачатку слова адбылася пад уплывам дзеяслова матаць.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

фанфа́ра, ‑ы, ж.

1. Медны духавы музычны інструмент у выглядзе падоўжанай трубы без вентыляў (у 2 знач.).

2. Сігнал урачыстага характару, які падаецца гэтым інструментам і абвяшчае аб пачатку ўрачыстасцей.

•••

Трубіць у фанфары гл. трубіць.

[Іт. fanfara.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

цалю́ткі, ‑ая, ‑ае.

Разм. Увесь, ад пачатку да канца. Цалюткі дзень снуюць тут людзі — старыя і малыя, хто за Нёман, хто з-за Нёмана. Колас. // Цэлы, некрануты. Асобна на важкай патэльні прынеслі цалюткага парася. Шамякін.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Сняк ‘веснавое ягня’ (Жыв. св.). З *вясняк ‘тс’, параўн. весьня́к ‘маладая жывёліна, якая нарадзілася вясною’ (петрык., Жыв. сл.), шляхам адсячэння пачатку слова.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Ава́нс. Новае запазычанне з рускай мовы (як тэрмін). У рускай мове ў пачатку XIX ст. з французский avance (avancer), Шанскі, 1, А, 24.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

До́кер ’докер’ (БРС). Рус. до́кер, укр. до́кер. Паводле Шанскага (1. Д, Е, Ж, 157), запазычанне з англ. docker ’тс’ на пачатку XX ст.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)