абмя́цца, абамнуся, абамнешся, абамнецца; абамнёмся, абамняцеся; зак.

1. Прымяцца, ушчыльніцца, злегчыся.

2. перан. Прыжыцца, прызвычаіцца. Старшыня колькі разоў казаў: «Не ганяй ты.. [Амельку] задужа, пакуль абамнецца хлопец». Лынькоў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ганьбава́ць, ‑бую, ‑буеш, ‑буе; незак.

1. каго-што. Даваць ганьбу, знаходзіць заганы, недахопы.

2. кім-чым. Грэбаваць, пагарджаць. Не ганьбуй старым ботам, пакуль новага не пашыў. Прыказка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

за́відна, прысл.

Пакуль не сцямнела, да надыходу цемнаты. [Зося] ішла вельмі штука, стараючыся яшчэ завідна мінуць лес. Чорны. Пракапчук шырыць крок, каб хоць завідна дабрацца да станцыі. Сабаленка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

мулава́ты, ‑ая, ‑ае.

Абл. Ілісты. Да самага вечара, пакуль не сцямнела, ныралі мы, але так [ножыка] і не знайшлі. Глыбока на, тым месцы было, і дно мулаватае. Васілёнак.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

плюга́вец, ‑гаўца, м.

Разм. Плюгавы чалавек. [Макар:] — Нават самаму дужаму чалавеку, калі на яго з-за вугла кінецца які плюгавец, дык можа надаваць добра, пакуль той ачомаецца. Сабаленка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

праўдалю́бец, ‑бца, м.

Тое, што і праўдалюб. Паэт-праўдалюбец і не можа ўтаіць ад сучасніка, што свет пакуль бачыцца «пры святле маланак» (назва апошняй кнігі Панчанкі). Лужанін.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ту́така, прысл.

Абл. Тут. [Тайдо:] — Тады пачакай тутака, пакуль вада падымецца. Маўр. — Прывітанне, рабфакавец, — сказаў [Платон Галавач], радасна ўсміхнуўшыся. — Вось дык нечаканасць, не думаў я сёння цябе сустрэць тутака. Хведаровіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ускарпа́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., што.

Разм. Ускапаць, узрыхліць. [Бадытчык:] — Дагавор.., але ж ён, гэты дагавор, сам не арэ. Пакуль малацьба, то я на жыта трошкі ўскарпаю. Лобан.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

чатырохрадко́ўе, ‑я, н.

Верш ці страфа з чатырох радкоў. І пакуль прыйшлі хлопцы, на старонках сшытка ляжалі ўжо чатырохрадкоўі пра дзявочыя косы, пра размову з дзяўчынай. Шахавец.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Гало́п ’галоп’ (БРС, Бяльк., Сцяшк. МГ). Рус. гало́п, укр. гало́п. Запазычанне з зах.-еўрап. моў: ням. Galopp (< франц.) або франц. galop. Параўн. Фасмер, 1, 389. Шанскі (1, Г, 18–19) удакладняе, што запазычанне адбылося (прынамсі, для рус.) з франц. мовы (яшчэ ў Пятроўскую эпоху). Пытанне, адкуль канкрэтна прыйшло гэта слова ў бел. мову (праз якую мову-пасрэднік), пакуль што застаецца адкрытым.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)