неандэрта́лец, ‑льца, м.

Від выкапнёвага чалавека, які жыў 200–35 тысяч гадоў таму назад у Еўропе, Азіі і Афрыцы.

[Ад назвы даліны Neandertal каля Дзюсельдорфа, дзе ў 1856 г. былі ўпершыню знойдзены часткі шкілета гэтага чалавека.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Вёрт ’абарот’ (КТС) — уласнабеларускае; у мастацкай літаратуры сустракаецца з 20‑х гадоў XX ст. (Ц. Гартны), аднак па форме можа быць вельмі старым прасл. vertъ < і.-е. *u̯ert.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

дашна́кі, ‑аў; адз. дашнак, ‑а, м.

Члены армянскай буржуазна-нацыяналістычнай контррэвалюцыйнай партыі, узнікшай у пачатку 90‑х гадоў 19 ст.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

заўдаве́ць, ‑ею, ‑ееш, ‑ее; зак.

Разм. Стаць удавой, удаўцом; аўдавець. [Нахаме] было тады, калі яна заўдавела, гадоў пад трыццаць пяць. Чорны.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

леснікава́ць, ‑кую, ‑куеш, ‑куе; незак.

Разм. Займацца леснікоўствам, служыць лесніком. [Сяргей:] — Пятру твайму гадоў восем было, калі бацька кінуў леснікаваць. Шамякін.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

мантанья́ры, ‑аў; адз. мантаньяр, ‑а, м.

Рэвалюцыйна-дэмакратычная групоўка дэпутатаў Нацыянальнага Канвента ў час французскай буржуазнай рэвалюцыі 1789–1794 гадоў.

[Фр. montagnards ад montagne — гара. (Гэтыя дэпутаты сядзелі на верхніх скамейках у зале пасяджэнняў Канвента.)]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

навелі́ст, ‑а, М ‑сце, м.

Аўтар навел ​1. Праблема стварэння вобраза новага чалавека хвалявала беларускіх навелістаў 20‑х гадоў. Пшыркоў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

я́лавіца, ‑ы, ж.

Ялавая карова; ялаўка. Карова Яўмена шэсць гадоў была ялавіцай, а на сёмы год узяла ды ацялілася. Жычка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

гэ́тулькі, Р мн. гэтулькіх, займ. і гэтулькі, прысл.

Разм. Тое, што і столькі. — Добры малы... Гадоў з пятнаццаць, мусіць? — Дзе там! — рашуча замахала рукамі Валя. — Яму гэтулькі гадоў, колькі і нашаму Міхасю. Якімовіч. [Нявада] гэтулькі пытаўся ў людзей пра гэтае месца, і дзе яно, і хто тут жыве, і хто ім уладае. Чорны.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Зы́чныя лінгв. ’клас гукаў’. Рус. зы́чный, укр. зи́чний ’гучны’. Магчыма, у сувязі з зык ’гук’, прынятым у некаторых крыніцах пачатку XX ст. Замацаваўся тэрмін, верагодна, у пачатку 1920‑х гадоў.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)