прысмірне́ць, ‑ею, ‑ееш, ‑ее; зак.
Разм. Тое, што і прысмірэць. — Эх, і загарэлася я, Арына, — як сказала некалькі добрых слоў, дык .. [танкіст] адразу прысмірнеў. Мележ.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
хіхі́кнуць, ‑ну, ‑неш, ‑не; зак. і аднакр.
Абазвацца смяшком. Хтось у натоўпе хіхікнуў, але на яго цыкнулі кабеты і ён адразу ж змоўк. Дуброўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
усмотре́ть сов.
1. уба́чыць, угле́дзець;
2. (устеречь) дагле́дзець, упільнава́ць (каго, што);
за всем сра́зу не усмо́тришь за ўсім адра́зу не дагле́дзіш;
за ним не усмо́тришь яго́ не ўпільну́еш.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
вы́рвацца, -рвуся, -рвешся, -рвецца; -рвіся; зак.
1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Адарвацца, аддзяліцца.
Вырваўся гузік у паліто.
2. Сілай вызваліцца, выйсці адкуль-н.
В. з палону.
Нарэшце мы вырваліся ў тэатр (перан.: знайшлі час).
3. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Выйсці на паверхню адкуль-н. (пра што-н., што паказваецца, прарываецца адразу).
Полымя вырвалася з коміна.
Вырвалася прызнанне.
4. Аддзяліўшыся ад іншых, пераадольваючы перашкоды, выйсці куды-н.
Гоншчык вырваўся наперад.
|| незак. вырыва́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
абхапі́ць, -хаплю́, -хо́піш, -хо́піць; -хо́плены; зак., каго-што.
1. Абняць (рукамі, лапамі і пад.).
Дзяўчынка абхапіла маці за шыю.
2. перан. Акружыць з усіх бакоў (пра агонь, цемру і пад.).
Абхапіў агонь будыніну.
3. Успрыняць цалкам што-н.; зразумець, засвоіць.
А. позіркам краявід.
Адразу а. увесь матэрыял.
4. Распаўсюдзіць сярод каго-н.
А. падпіскай на газеты.
5. Зрабіць абход праціўніка з флангаў з мэтай нанясення ўдару.
Партызаны абхапілі ворага з трох бакоў.
|| незак. абхо́пліваць, -аю, -аеш, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Суздро́м ’цалкам, як ёсць; разам’ (Нас., Гарэц.; слуц., Сержп. Прымхі, ТС, Ян., Мат. Гом.), ’хутка, адразу’ (Сцяшк.), су́здрам ’зусім, поўнасцю’ (Ласт.), сюды ж суйздром (з няясным значэннем, Ц. Гартны), суздро́мны (суздромныя ніткі, лён), ’лён пасля апрацоўкі церніцай’, ’ніткі без дадатковай апрацоўкі’ (Ян.), ’лён, абчэсаны на грэбень’ (гом., Нар. сл.), ’зроблены, пашыты з грубага палатна’ (Нар. Гом.). Прыслоўе ў форме Тв. скл. наз. *суздро (Карскі 2-3, 75 без зыходнай формы), якое ад су- і *здро ’зрок’, з устаўным ‑д‑, параўн. польск. do zdra ’зусім, цалкам’, г. зн. ’з усім, што пападае ў поле зроку’, адкуль ’ніткі, валакно, поўнасцю апрацаваныя’. Параўн., аднак, укр. аргат. з уздром, с потрухом ’цалюсенькі’ (Горбач, Арго, 169), гл. ву́здро, у́здор, здро. Няясна, як беларускія словы суадносяцца з рус. дыял. создо́м ’часта дыхаючы; хутчэй, адразу, зусім, цалкам’; якое Варбат узводзіць да *zьd‑ з прэфіксам *sъ‑ паводле польск. zidki ’хуткі’ (Этим. иссл., 1988, 64).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
бульбо́ўнік, ‑у, м., зб.
Тое, што і бульбянік (у 1 знач.). На ўчастках, дзе бульба была выбрана, вучні сёмага класа.. адразу баранавалі, сцягвалі бульбоўнік. Пальчэўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
абзада́чыць, ‑чу, ‑чыш, ‑чыць; зак., каго-што.
Даць задатак за што‑н. Раптам прайшла навіна, што ўсю зямлю адразу абзадачылі нейкія два былыя арандатары. Чорны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
панаве́ць, ‑ее; зак.
Зрабіцца навейшым, абнавіцца. На касынцы сапраўды было многа пылу, аж белы струменьчык мільгануў паўз вуха, як [дзяўчына] страпянула. Касынка адразу нібы панавела. Кулакоўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прыто́мнець, ‑ею, ‑ееш, ‑ее; незак.
Прыходзіць да прытомнасці. Мікалай то прытомнеў і тады адразу вельмі ясна пачынаў усё разумець, .. то раптам зноў губляў прытомнасць. Шамякін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)