Кра́ля ’красуня, прыгажуня’ (ТСБМ, Шат., Бяльк., Жд. 3, Сержп. Ск.), ’дама (карта)’ (Нас., Яруш.). Запазычанне праз польск. krala з чэш. kralka ’каралева (у картах)’ (Слаўскі, 3, 55–56).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ку́фар ’скрыня’ (Касп., Сцяц. Нар., Сцяшк., КЭС, лаг., Гарэц., Бяльк., Янк. Мат., В. В., Мядзв.). Запазычанне праз польскую мову з ням. Koffer (Слаўскі, 3, 320; Кюнэ, Poln., 70).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Лібрэта ’слоўны тэкст вялікага музычнага твора’, ’план сцэнарыя’ (ТСБМ). Паводле Крукоўскага (Уплыў, 84), запазычана з рус. либретто, хаця слова магло быць вядомым праз польск. libretto < італ. libretto ’кніжачка’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Лі́пскі — у выразе лі́пская хуста ’хустка чырвонага колеру’ (Ян.). Паходзіць (праз польск. мову) ад назвы г. Лейпцыга — Lipsk (параўн. і чэш. Lipsko, луж. Lipsk), у якім знаходзілася фабрыка.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Магдэся ’неахайная жанчына’ (капыл., Нар. словатв.) утворана ад асабовага імя Магда і экспрэсіўнага суф. ‑эс‑я. Не выключана, што слова паходзіць з ням. Magd ’парабчанка, служанка’ (праз ідыш).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Мім камічная імправізаваная сцэнка’, ’акцёр гэтай сцэнкі’, ’выканаўца пантамімы’ (ТСБМ). З рус. мим ’тс’, якое, відаць, праз франц. mime ’тс’ (XVIII ст.) са ст.-грэч. μίμος ’пераймальнік, імітатар’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Пардо́н ’прабачце, даруйце’ (ТСБМ), ’адпачынак” (мардуеся бес пардону дзень пры дні) (Мат. Гом.). Праз польск. pardon або рус. пардо́н ’тс’ з франц. pardon ’дараванне’ (параўн. Фасмер, 3, 205).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Разрэ́піцца ’распаўнець, патаўсцець’ (Сцяшк. Сл.). Ад рэ́па, праз параўнанне стаць тоўстым, як рэ́па. Не выключана сувязь з рэпацца ’трэскацца, лопацца’ (гл.) з развіццём значэння ’стаць тоўстым, аж лопацца’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Сапо́ліць ’рагатаць’ (Мат. Гом.). Да сапці, сапець (гл.), відаць, праз прамежкавы назоўнік з суф. ‑оля — *саполя. Да семантыкі параўн. аднакаранёвае рус. дыял. сопе́нить ’моцна крычаць, гарлапаніць; плакаць, галасіць’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Сацыялі́зм ’вучэнне аб пабудове сацыялістычнага грамадства; першая фаза камуністычнага грамадства’ (ТСБМ). Праз рус. социали́зм (Крукоўскі, Уплыў, 81), якое з франц. socialisme < лац. sociale ’таварыскі, грамадскі’ (ССРЛЯ, 14, 427).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)