павярну́ць сов.

1. поверну́ть, сверну́ть, заверну́ть;

п. за ву́гал — поверну́ть (сверну́ть, заверну́ть) за́ угол;

2. поверну́ть;

п. антэ́ну — поверну́ть анте́нну;

3. поверну́ть, оберну́ть, обрати́ть; (вниз — ещё) наклони́ть;

п. твар да святла́ — поверну́ть (оберну́ть) лицо́ к све́ту;

п. гарма́ты на во́рага — поверну́ть (обрати́ть) пу́шки на врага́;

4. перен. (придать иной смысл) поверну́ть; (придать иное направление — ещё) оберну́ть;

п. жыццё па-но́ваму — поверну́ть жизнь по-но́вому;

п. спра́ву су́праць каго́е́будзь — оберну́ть де́ло про́тив кого́-л.;

5. разг. употреби́ть, испо́льзовать, обрати́ть;

п. гро́шы на будо́ўлю шко́лы — испо́льзовать (употреби́ть) де́ньги на строи́тельство шко́лы;

6. (вверх дном) переверну́ть;

п. ко́ла гісто́рыі наза́д — поверну́ть колесо́ исто́рии вспять

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

бра́цкі, ‑ая, ‑ае.

1. Які мае адносіны да брата (у 2 знач.). Брацкая сям’я народаў. Брацкі саюз. □ Яшчэ мацнейшымі сталі маральна-палітычнае адзінства савецкага грамадства, брацкая дружба ўсіх народаў нашай краіны. Брэжнеў. Дарагая Прыбалтыка, Землі родныя, брацкія! Годы лепшыя бацькавы Там палеглі за працаю. Панчанка.

2. Шчыры, таварыскі, сяброўскі. Брацкія адносіны. Брацкія поціскі рук. Брацкае прывітанне.

3. Які адносіцца да брацтва (у 2 знач.). Брацкія школы.

•••

Брацкая магіла — агульная магіла воінаў, змагароў, загінуўшых за якую‑н. адзіную справу.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

мето́дыка, ‑і, ДМ ‑дыцы, ж.

1. Сукупнасць метадаў практычнага выканання чаго‑н. Методыка навуковага даследавання. Методыка палітычнай работы ў масах.

2. Вучэнне аб метадах выкладання той ці іншай навукі. З усіх дысцыплін студэнты найлепш ведалі методыку мовы, бо навучыліся любіць самую мову, чуючы жывыя ўзоры яе з вуснаў [Я. Коласа]. Лужанін. // Падручнік, у якім выкладаецца гэта вучэнне. Усе тыя спосабы, якія так гладка і проста апісаны ў методыках, часта зусім не падыходзілі і не адпавядалі ўмовам школы. Колас.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

нава́жыць 1, ‑важу, ‑важыш, ‑важыць; зак., чаго.

Узважваючы, нарыхтаваць у якой‑н. колькасці. Наважыць цукру для расфасоўкі.

нава́жыць 2, ‑важу, ‑важыш, ‑важыць; зак., з інф.

Намерыцца што‑н. рабіць або зрабіць. [Паходня] наважыў прасіць, каб яму адтэрмінавалі залікі за першы курс партыйнай школы. Хадкевіч. Малады інжынер наважыў арганізаваць догляд тэхнікі па-новаму. Кухараў. // Рашыць, вырашыць. Вятроў адразу наважыў не страляць: трэба было берагчы патроны. Лупсякоў. Нарэшце .. [Люба] наважыла кінуць работу ў клубе і заняцца толькі хатняю справай. Асіпенка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

хала́т, ‑а, М ‑лаце, м.

1. Верхняе хатняе або рабочае адзенне, якое захінаецца або зашпіляецца. У сенцах зноў заскрыпелі дзверы, грукнула адкінутая завала знадворных дзвярэй, і .. [Казік] убачыў на парозе Ніну Пятроўну — у доўгім халаце, у начных туфлях. Краўчанка. У палату хуткімі дробнымі крокамі ўвайшла маладая жанчына ў белым халаце. Арабей. Сёння мы выконваем першы заказ школы — шыем халаты для прыбіральшчыц. Жычка.

2. Верхняе адзенне ў некаторых азіяцкіх народаў, полы якога захінаюцца адна за другую. Бухарскі халат.

[Араб.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

клас, -а, мн. -ы, -аў, м.

1. У навуковых і іншых класіфікацыях: сукупнасць прадметаў, з’яў, аб’яднаных на аснове якіх-н. агульных якасцей; катэгорыя, разрад, падраздзяленне.

Назвы класаў раслін у батаніцы.

К. паўзуноў.

К. мінаносцаў.

2. Вялікая група людзей, аб’яднаных аднолькавымі адносінамі да сродкаў вытворчасці, да размеркавання грамадскага багацця і агульнасцю інтарэсаў.

Рабочы к.

3. Падраздзяленне вучняў пачатковай і сярэдняй школы, якое адпавядае году навучання.

Шосты к.

4. Падраздзяленне вучняў мастацкай або іншай спецшколы, якія вывучаюць пэўны прадмет.

К. цымбалаў.

К. жывапісу.

5. Памяшканне ў школе, дзе займаюцца вучні.

Рамонт класа.

6. Група вучняў, якія вучацца сумесна.

Дружны к.

7. Мера якасці, ступень, узровень чаго-н.; кваліфікацыя.

Спецыяліст высокага класа.

Паказаць нізкі к. гульні.

Лётчык першага класа.

|| прым. кла́савы, -ая, -ае (да 2 знач.) і кла́сны, -ая, -ае (да 3—6 знач.).

Класавае грамадства.

Класны кіраўнік.

Класны пакой.

Класная дысцыпліна.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

вы́нік, ‑у, м.

1. пераважна мн. (вы́нікі, ‑аў). Канчатковыя паказчыкі якіх‑н. дзеянняў, з’яў, развіцця чаго‑н. Падвесці вынікі работы за дзень. □ Ад імя камісіі Іван Паўлавіч зачытаў вынікі экзаменаў і павіншаваў вучняў са сканчэннем школы. Васілевіч. // Плён, здабытак працы, намаганняў. Вынікі шмат гадовай працы. Вынікі экспедыцыі, творчых поспехаў.

2. Тое, што вынікае з чаго‑н., з’яўляецца лагічным вывадам. Поспехі з’яўляюцца вынікам напружанай штодзённай працы. □ Мы павінны заўсёды правяраць сябе, вывучаючы ланцуг палітычных падзей у іх цэлым, іх прычыннай сувязі, іх выніках. Ленін.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

хада́йнічаць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак., за каго-што, аб кім-чым, са злучн. «каб» і без дап.

Звяртацца з афіцыйнай просьбай аб чым‑н. Неспадзявана захварэла Андрэева маці, якая адна жыла ў вёсцы, і райваенкамат пачаў хадайнічаць, каб радавога Сячнёва дэмабілізавалі раней часу. Чыгрынаў. [Карпачоў:] — Вы [Марына Паўлаўна] прызначаны дырэктарам.. школы. Мы пайшлі насустрач неаднаразовым просьбам і заявам паважанага Івана Паўлавіча і хадайнічалі перад аблана аб вашым прызначэнні. Васілевіч. Цяпер Турава быццам хадайнічала за.. [Мурашку]. Савіцкі. Ездзіў [Мароз] некуды ў цэнтр, хадайнічаў — і хлопца пакінулі ў спакоі. Быкаў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

чмуці́ць, чмучу, чмуціш, чмуціць; незак., каго-што.

Разм.

1. Уносіць беспарадак недарэчнымі, бязглуздымі паведамленнямі; дарэмна трывожыць. [Сцяпан:] — Аб’явіўся недалёка нейкі прапаведнік — баптыст ён там ці які чорт?.. Чмуціць народ, нас [камуністаў] называе антыхрыстамі і — чым хочаш... Пестрак.

2. Уводзіць у зман, дурыць галаву каму‑н. [Настаўнік:] — [Багатыры] чмуцяць вам галовы праз цэрквы і школы, што гэтак і павінна быць, палохаюць вас карамі ў пекле, каб вы былі паслушнымі і пакорнымі. Колас. [Маці:] — Ты чаго ж гэта, нягоднік, абняславіў дзяўчыну, а цяпер туляешся па завуголлю, другой галаву чмуціш? Васілевіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

су́праць

1. предлог с род. п. про́тив; (при указании на местоположение — ещё) напро́тив;

ха́та с. шко́лы — изба́ про́тив (напро́тив) шко́лы;

ён настро́ен с. мяне́ — он настро́ен про́тив меня́;

с. яго́ спадзява́нняў — про́тив его́ ожида́ний;

ляка́рства с. прасту́ды — лека́рство про́тив просту́ды;

рост праду́кцыі с. міну́лага го́да — рост проду́кции про́тив про́шлого го́да;

2. предлог с род. п. вопреки́ (чему), проти́вно (чему);

зрабі́ць с. сумле́ння — поступи́ть вопреки́ (проти́вно) со́вести;

3. в знач. сказ. про́тив;

хто с.? — кто про́тив?;

4. в знач. сущ. про́тив;

узва́жыць усе́ «за» і «с.» — взве́сить все «за» и «про́тив»;

не с. — не прочь;

гла́дзіць с. шэ́рсці — гла́дить про́тив ше́рсти;

плы́сці с. цячэ́ння — плыть про́тив тече́ния

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)