◎ Ко́мша ’маруда’ (Нар. словатв.). Значэнне гэтага слова пададзена няправільна. Аб гэтым сведчыць ілюстрацыя: «Ці скора ужо тэй комша накомшыцца?» З кантэксту відаць, што комша мае значэнне ’абжора’, таму яго трэба суадносіць з комшыць ’прагна есці булку, пірог’ (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Мярсце́нь ’нябожчык, які даўно ужо памёр’, ’здань’ (паўн., КЭС), мерсьціцца ’здавацца’, прымярэсціцца ’вярзціся’ (там жа), рус. мерещиться ’тс’, рус. ярасл. мерестить ’здавацца’, разан., кастр. мереститься. Да прасл. merkst‑, суфікс якога са ‑sk‑ (Бернекер, 2, 38; Фасмер, 2, 603).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
адыхо́дная, ‑ай, ж.
Малітва, якую чытаюць над тым, хто памірае. // перан. Выкліканая адыходам; развітальная. Ужо даўно вызвоньвае адыходную зіме наша калгаснае кузня. Брыль.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
барвяні́цца, ‑ніцца; незак.
Тое, што і барвавець. Успомнілася,.. як ужо ўвечары, калі марозна барвянілася зара на захадзе, бацька накладаў мяшкі на калёсы... Зарэцкі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
зарубцава́цца, ‑цуецца; зак.
Зажыць, пакінуўшы рубец, шрам (пра рану). Налівайка гэтым часам прабіўся, твар зарубцаваўся, ён прабаваў ужо хадзіць на пратэзнай назе. Гурскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
маладзі́к, ‑а, м.
Месяц у першай квадры. Ужо стаяў поўны вечар. Паднімаўся маладзік. Чорны. Празрысты, як ільдзінка, сярпок маладзіка раставаў на небе. Хомчанка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
нацямку́, прысл.
Разм. Досвіткам, на світанні; прыцемкам. Касіць зачыналі рана, нацямку. Сачанка. Дапытвалі [арыштаваных] аж да вечара. Ужо нацямку ўсіх пагналі ў Глыбокае. Машара.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
стале́тнік, ‑у, м.
Разм. Тое, што і альяс. Піліп папраўляўся. Ужо хадзіў па хаце. Рана на шчацэ, старанна змазаная сокам сталегніку, зацягнулася. Лупсякоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
халадзёнка, ‑і, ДМ ‑нцы, ж.
Абл. Халодная вада. А дзядзька Хрол, ужо абдаўшы халадзёнкаю сцены лазні, уздае поўнай конаўкаю на венікі. Сіпакоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
гато́вы, -ая, -ае; гато́ў, гато́ва.
1. да чаго і з інф. Які зрабіў усе неабходныя прыгатаванні.
Г. да ад’езду.
2. на што або з інф. Які схільны зрабіць што-н., з якім можа што-н. адбыцца.
Г. памагаць садзіць бульбу.
Бульба гатова зацвісці.
3. Канчаткова зроблены, годны для ўжывання, выкарыстання.
Абед г.
Гатовыя дэталі.
На ўсім гатовым (наз.).
4. толькі кар. ф., у знач. вык. Выражае канчатковы вынік якога-н. дзеяння або стану і ўжыв. ў знач.:
а) памёр, сканаў;
б) зусім п’яны (разм.).
Ужо гатоў!
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)