замо́к, -мка́, мн. -мкі́, -мко́ў, м.
1. Прыстасаванне для запірання чаго-н. на ключ.
Дзвярны з.
Заперці дзверы на з.
За сямю (дзесяццю) замкамі (перан.: старанна схаваны). На замку (запёрта). Граніца на замку (перан.: надзейна абаронена).
2. Затвор агнястрэльнай зброі.
З. гарматы.
3. Спосаб змацавання частак драўляных канструкцый (спец.).
4. Верхняя злучальная частка аркі, скляпення (спец.).
|| прым. замко́вы, -ая, -ае (да 2—4 знач.; спец.) і замо́чны, -ая, -ае (да 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
клапаці́цца, -пачу́ся, -по́цішся, -по́ціцца; незак.
1. па кім-чым, каля каго-чаго. Старанна і дбайна займацца чым-н.; працаваць над чым-н.; працаваць над чым-н.
К. па справе.
К. каля гаспадаркі.
2. без дап. і з дадан. Непакоіцца, турбавацца з выпадку чаго-н.
Гаспадыня пачала к., дзе каго пасадзіць.
3. аб кім-чым і пра каго-што. Праяўляць клопат аб кім-, чым-н.
К. пра ўнукаў.
|| зак. паклапаці́цца, -пачу́ся, -по́цішся; -по́ціцеся.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
разгадава́ць, ‑дую, ‑дуеш, ‑дуе; зак., каго-што.
1. Старанна даглядаючы, забяспечыць рост, развіццё каго‑, чаго‑н. Разгадаваць сад. □ [Васіліса:] А ты толькі і ведаеш сваіх коней. Разгадаваў, як на выстаўку. Гурскі.
2. Выгадаваць у вялікай колькасці, распладзіць. Разгадаваць свіней.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
кара́блік, ‑а, м.
1. Памянш.-ласк. да карабель.
2. Самаробная дзіцячая цацка з паперы, кары дрэва і інш., па форме падобная на карабель. Пускаць караблікі. □ Марат сядзеў у сваім любімым кутку на канапе і.. старанна майстраваў ножыкам караблік. Пятніцкі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
цыру́льнік, ‑а, м.
Майстар, які займаецца галеннем, стрыжкай, афарбоўкай і прычэсваннем валасоў. У афіцэрскай палаце спрытны і гаваркі цырульнік займаўся абмаладжэннем ляжачых кліентаў. Якімовіч. [Алёша] яшчэ раз прыгладзіў свой «бокс», над якім гадзіну таму назад так старанна завіхаўся цырульнік. Васілевіч.
[Польск. cyrulik з грэч.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сли́шком нареч. зана́дта, заду́жа, залі́шне; (очень) ве́льмі;
сли́шком мно́го нали́ли воды́ зана́дта мно́га налілі́ вады́;
не сли́шком приле́жно не ве́льмі стара́нна;
э́то уж сли́шком гэта ўжо зана́дта.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
бу́клі, ‑яў; адз. букля, ‑і, ж.
Уст. Завітыя кольцамі пасмы валасоў. Запамінаецца.. вобраз «прафесаршы», старой паважнай жанчыны ў пенснэ, са старанна падкручанымі сівымі буклямі. Шкраба. Фройляйн з рыжымі буклямі ўзяла.. вялізную, тоўстую кнігу, разгарнула яе, павадзіла пальчыкамі па старонцы... Брыль.
[Фр. boucles.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
няўла́д, прысл.
Не так, як трэба, як хочацца, як патрабуюць. [Сотнікаў] зашкр[а]баў па сцяне ботамі. Дзёмчыха ўвесь час старанна і няўлад пасабляла знізу, паўхвіліны Сотнікаў напружана высільваўся на сцяне, але ўрэшце таксама пераваліўся цераз верхняе бервяно і апынуўся на столі хаты. Быкаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
капа́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца; незак.
1. у чым. Рыцца, капаючы.
К. ў градках.
К. ў пяску.
2. перан., у чым. Залішне старанна, дэталёва аналізаваць, абдумваць што-н., унікаць у што-н.
К. ў душы.
3. з чым і без дап. Марудзіць, павольна рабіць якую-н. справу.
К. з перакладваннем кніг.
4. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Паддавацца капанню.
Пасля дажджу зямля лягчэй капаецца.
|| зак. закапа́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца (да 3 знач.).
|| наз. капа́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
цуру́балка, ‑і, ДМ ‑лцы; Р мн. ‑лак; ж.
Прадаўгаваты кавалак дрэва, сцябла; палачка, дудка. [Прадушына нары] старанна замаскіравана аголенымі лазовымі цурубалкамі, галінкамі. Масарэнка. // Палачка замест гузіка звычайна ў верхняй вопратцы. Нават цурубалкі на .. [кажусе] былі яшчэ тыя, што я навыразаў з сухой грабовай палкі... Сачанка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)