шы́засць, ‑і, ж.
Уласцівасць шызага. Дым усё больш і больш захінаў неба сваёй шызасцю, завалакваў вуліцу. М. Ткачоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сі́ні, -яя, -яе.
1. Які мае афарбоўку аднаго з асноўных колераў спектра — сярэдняга паміж блакітным і фіялетавым.
Сіняе неба.
Сінія вочы.
2. Пра скуру: які мае адценне гэтага колеру.
Сінія губы.
◊
Сіняя панчоха (пагард.) — пра жанчыну, пазбаўленую жаноцкасці: сухую педантку, якую больш за ўсё цікавяць дзелавыя, навуковыя заняткі.
|| памянш. сі́ненькі, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
азмро́чыць сов. омрачи́ть, помрачи́ть;
ве́чар ~чыў не́ба — ве́чер омрачи́л (помрачи́л) не́бо;
вайна́ ~чыла дзяці́нства — война́ омрачи́ла (помрачи́ла) де́тство
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
абвалачы́ сов.
1. обволо́чь;
хма́ры ~лаклі́ не́ба — ту́чи обволокли́ не́бо;
2. разг. (таща, обнести вокруг чего-л.) обтащи́ть
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
бясхма́р’е, ‑я, н.
Адсутнасць хмар; чыстае неба. Добры жаўранак бясхмар’е Прывітаў Лірычнай гамай І пазваў на неба сонца З-за лясоў, З-за небакраю... Карызна. // перан. Нічым не засмучанае жыццё. Жартавалі іншыя замнога, Што ў бясхмар’і човен наш плыве, Што, нібы за пазухай у бога, Пакаленне юнае жыве. Калачынскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
даясна́, прысл.
Дабяла, дачырвана. Жалеза нагрэлася даясна. □ Прыйшла не з краскамі вясна-красна. Распалілася даясна Нізкага неба скляпенне. Барадулін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
валада́р, ‑а, м.
Тое, што і уладар. Я птахам адчуваў сябе на вежы, Валадаром і неба і зямлі. Лойка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
до́свіцце, ‑я, н.
Тое, што і досвітак. На досвіцці неба праяснілася. Нібы зубок часнаку, над піхтамі вісеў месячык. Лукша.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
зы́ркі, ‑ая, ‑ае.
Яркі, асляпляльны. Прамяністае зыркае сонца. □ Зыркае полымя шугала высока ў неба, адбівалася ў вокнах вагончыка. Даніленка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
не́марач, ‑ы, ж.
Абл. Глухое, цёмнае месца; цемра. [Стары:] — Такая немарач, нетра, глухмень. Неба з-за лесу не відаць. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)